Johannes Vermeer (1632-1675)

Ένας από  τους αγαπημένους μου ζωγράφους  είναι ο Ολλανδός Johannes Vermeer  (1632-1675). Ο Βερμέερ  έζησε και εργάστηκε στην περιοχή του Ντελφτ της Δυτικής Ολλανδίας κατά τον 17ο αι. Στην Ολλανδία η άνθηση της ζωγραφικής τον 17^ο αι. είναι ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια σε ολόκληρη την ιστορία της τέχνης. Κατά τον λεγόμενο Χρυσό αιώνα, στην Ολλανδία παρήγαγαν περισσότερουυς πίνακες από οποιαδήποτε άλλη χώρα που προορίζονταν για ιδιωτικές συλλογές.     

Για τη ζωή του έχουμε ελάχιστα στοιχεία, αλλά γνωρίζουμε ότι κύρια απασχόληση του πατέρα του και αργότερα του ίδιου ήταν το εμπόριο πινάκων. Επίσης, διετέλεσε μέλος, ίσως και Πρόεδρος, της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά στο Ντελφτ (Ο Άγιος Λουκάς είναι ο προστάτης άγιος των ζωγράφων). Μετά το θάνατο του Φαμπρίτσιους Κάρελ (1622-1654) ο οποίος αποτέλεσε κεντρική φιγούρα της καλλιτεχνικής σκηνής του Ντελφτ στα μέσα του 17^ου αιώνα, άρχισε να αναπτύσσει το προσωπικό του ύφος, ένα ύφος κλασικό, πέρα από το χρόνο, μνημειώδες, που στηρίζεται στη γεμάτη πάθος αλλά και αποστασιοποιημένη ταυτόχρονα παρατήρηση της πραγματικότητας στις καθημερινές της εκφάνσεις, με τη σπιτική ζωή και ανυψώνεται στο επίπεδο της ποίησης.  Σήμερα, ο Βερμέερ θεωρείται σαν ένα από τους μεγαλύτερους Δασκάλους . 

Στους πίνακες του, η όσο το δυνατόν πιο πλήρης αναπαράσταση της πραγματικότητας επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μηχανικών και εικονογραφικών μέσων:ο σκοτεινός θάλαμος[1],οι καθρέπτες, το απαλό και λεπτό χρώμα που η υφή του δεν καταστρέφει τη ψευδαίσθηση της απομίμησης, η τονική και γεωμετρική σπόδοση του ζωγραφικού χώρου, ο ‘γλυπτικός’χαρακτήρας των μορφών, όλα αυτά χρησιμοποιούνται χωρίς κανένα ενδοιασμό για να τονίσουν την εικαστική διαδικασία. Στα έργα του περιλαμβάνονται σηνές της καθημερινότητας, προσωπογραφίες, αλληγορίες και συμβολισμοί, ενώ ενδιαφέρον έδειξε και στις επιστήμες με απεικονίσεις της μουσικής, της γεωγραφίας , της αστρονομίας κλπ. 

Ένα από τα θέματα που πάντα ήθελα να αναφερθώ είναι στο πως ο Βερμέερ απεικονίζει τη γυναικεία φύση  μέσα  στο έργο του.  Ο Βερμέερ έδειξε μια εξαιρετική ικανότητα να εισχωρεί στη γυναικεία διανοια, στα αισθήματα και τα μυστικά της. Οι γυναίκες της Ολλανδικής κοινωνίας, σύμφωνα με το δόγμα του καλβινισμού[2],  ήταν φύλακες της οικογένειας, υπεύθυνες για την εκπαίδευση των παιδιών και προστάτιδες της ηθικής και της τάξης.  Ήταν γυναίκες εύρωστες και δραστήριες. Μέσα από το έργο του ο Βερμέερ μας εισάγει στον γυναικείο κόσμο της σεμνότητας, της συγκρατημένης χαράς, της σιωπηλής περισυλλογής αλλά και σε στιγμές διασκέδασης, ανησυχίας και πάθους.  

Βασική βιογραφία του Vermeer:

1632	Γεννιέται στο Ντελφτ
1652	Μετά το θάνατο του πατέρα του, συνεχίζει τη δουλειά ως έμπορος έργων τέχνης
1653	Παντρεύεται την Καταρίνα Μπόλνες
1654	Πεθαίνει σε ατύχημα ο Φαμπρίτσιους ο οποίος υπήρξε σημείο αναφοράς για τον Βερμέερ
1662-1663	Αναλαμβάνει σημαντικές θέσεις στη Συντεχνία των ζωγράφων
1664	Σύμφωνα με μαρτυρίες είναι μέλος της πολιτοφυλακής του Ντελφτ
1672	Ο οίκος της Χάγης τον καλεί στη Χάγη για να εκτιμήσει πίνακες
1675	Πεθαίνει σε ηλικία 43 ετών

  

---

[1]Ο θάλαμος σκοτεινός και ο θάλαμος φωτεινός είναι τεχνάσματα που χρησιμοποιούν το φως για να αποτυπώσουν το είδωλο ενός πορτρέτου, τοπίου κλπ. Στο χαρτί από όπου ο καλλιτέχνης μπορεί στη συνέχεια να το αντιγράψει ή να το αναπαράγει. Ο σκοτενός θάλαμος χρησιμοποιεί την ίδια οπτική αρχή που χρησιμοποιείται και στη φωτογραφία ενώ ο φωτεινός θάλαμος χρησιμοποιεί ένα πρίσμα για το σχηματισμό του ειδώλου.

[2] Η Ολλανδία είχε υιοθετήσει τον Καλβινισμό ως επίσημη θρησκεία της χώρας.

---

  Βιβλιογραφία:

"Βασικές έννοιες της Ιστορίας της Τέχνης", Heinrich Wolfflin, εκδ.Επίκεντρο, Θεσ/νίκη   2006.

 "Τέχνη και Οπτική Αντίληψη, Η ψυχολογία της δημιουργικής όρασης", Rudolf Arnheim,εκδ.Θεμέλιο, Αθήνα 2004.

"Το Μικρό βιβλίο των Μεγάλων Ζωγράφων" εκδ.Ψυχογιός, Αθήνα.

"Η Ευρωπαική Ζωγραφική του 17^ου αι.Το Μπαρόκ", Χρύσανθος Χρήστος, εκδ.Νέα Πορεία, Θεσ/νίκη 1973.