Δύο νέα Μουσεία εμπλουτίζουν τον πολιτιστικό χάρτη της χώρας

Αθήνα

Δύο νέα μουσεία προστίθενται στον πολιτιστικό χάρτη της πρωτεύουσας. Το πρώτο αφορά στο Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου (Μαυρομιχάλη 6), το οικοδόμημα του ώριμου νεοκλασικισμού στη νεότερη Ελλάδα, που έρχεται να στεγάσει την περίφημη Συλλογή Λοβέρδου, η οποία ανήκει στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (ΒΜΧ). Το δεύτερο είναι το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, το πρώτο στην Ελλάδα, που θα στεγαστεί στο κτίριο «ΣΙΛΟ» στην «Πολιτιστική Ακτή Πειραιώς» και το οποίο θα συμπληρώσει το φιλόδοξο σχέδιο της γειτονιάς των μουσείων στο λιμάνι του Πειραιά.

Και τα δύο μουσεία συζητήθηκαν στο Συμβούλιο Μουσείων εκτενέστατα. Ωστόσο, το καθένα βρίσκεται σε διαφορετική φάση, καθώς για το Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου, που αποτελεί παράρτημα του ΒΧΜ, εγκρίθηκε η οριστική μουσειολογική μελέτη, ενώ το δεύτερο έχει να διανύσει ακόμα αρκετό δρόμο.

Για το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων εγκρίθηκε το κτιριολογικό και μουσειολογικό πρόγραμμα, με κάποιες παρατηρήσεις, που θα πρέπει να τεθούν υπόψη στην προμελέτη που θα ακολουθήσει, η οποία με ταχείς ρυθμούς αναμένεται προς έγκριση στις 20 Ιουλίου.

Το Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου αποτέλεσε οικία δύο σημαντικών ανθρώπων. Του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, το όνομα του οποίου συνδέεται άρρηκτα με την ελληνική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα, καθώς σχεδίασε περισσότερα από 900 κτίρια, αλλά και του Διονύσιου Λοβέρδου, οικονομολόγου, διευθυντή της Λαϊκής Τράπεζας και συλλέκτη έργων τέχνης, ο οποίος αγόρασε το κτίριο από τον προκάτοχό του, δίνοντας το δικό του στίγμα με τις παρεμβάσεις του. Εκεί, στέγασε και τη συλλογή του από βυζαντινές εικόνες, πολύτιμα χειρόγραφα και αντικείμενα μικροτεχνίας, λειτουργώντας μέρος του κτιρίου ως μουσείο.

Πρόσφατα το Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων ενέκρινε τη μελέτη αποκατάστασης του μεγάρου, το οποίο θα στεγάσει την περίφημη συλλογή, ενώ ταυτόχρονα θα αποτελεί από μόνο του έκθεμα, τόσο για την αρχιτεκτονική του όσο και για τον εσωτερικό του διάκοσμο, που συμπληρώνεται με εξαιρετικά μωσαϊκά δάπεδα, ξυλόγλυπτα και διακοσμήσεις.

Οι ενότητες της μουσειολογικής μελέτης, όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο, είναι οκτώ: Η πρώτη θα λέγεται «Οικία Τσίλλερ» και θα παρουσιάζει το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, τη συμβολή του Τσίλλερ στον ελληνικό κλασικισμό, μελέτες και σχέδιά του για δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Μεταξύ των εκθεμάτων θα είναι δύο σχέδια κατόψεων της οικίας Τσίλλερ (τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο Μπενάκη και στην Εθνική Πινακοθήκη), διακοσμήσεις in situ της φάσης Τσίλλερ, καθώς και εποπτικό υλικό για τον μεγάλο αρχιτέκτονα και το έργο του.

Η δεύτερη ενότητα θα έχει τίτλο «Συλλογή και Μουσείο Δ. Λοβέρδου» και θα πληροφορεί το κοινό για το φαινόμενο κατοικίας που μετατράπηκε σε οικία τέχνης, με αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο των κληρονόμων, καθώς και από το αρχείο του ΒΧΜ, όπως φωτογραφίες, έγγραφα με το πωλητήριο της οικίας, τους παλιούς καταλόγους του 1946 και 1964 κ.ά.

Η τρίτη ενότητα «Συλλογή Δ. Λοβέρδου» θα παρουσιάζει τη συνολική συλλογή, όχι μόνο αυτή που θα εκτίθεται στο Μουσείο, αλλά και όσα από τα αντικείμενα ανήκουν στους κληρονόμους, στο Ίδρυμα Σπύρου Λοβέρδου και το ΒΜΧ.

Η τέταρτη ενότητα θα αναφέρεται στη «Ζωγραφική στην Κρήτη (14ος - 17ος αιώνας)», με στοιχεία από τη συνέχιση της βυζαντινής τέχνης στην Κρήτη, τη σχέση της με τη Δύση, τις επιρροές της, καθώς και με την παρουσίαση έργων γνωστών ζωγράφων της εποχής, όπως ο Άγγελος, ο Δαμασκηνός κ.ά.

Η πέμπτη ενότητα έχει τίτλο «Ζωγραφική στα Επτάνησα (17ος - 19ος αιώνας)» και θα περιλαμβάνει έργα κυρίως Κρητικών που εγκατέλειψαν το νησί για να εγκατασταθούν στη Βενετία και στα ενετοκρατούμενα Επτάνησα, όπως ο Ηλίας Μόσχος και ο Νικόλαος Καλλέργης. Στην ενότητα αυτή θα περιλαμβάνονται και εκκλησιαστικά αντικείμενα, όπως ένα ολόκληρο τέμπλο ναού, που συγκαταλέγεται στη Συλλογή Λοβέρδου, ξυλόγλυπτα, υφάσματα και χειρόγραφα.

Η έκτη ενότητα θα αφορά το «Παρεκκλήσι του Μουσείου», που έχτισε ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος στην πίσω αυλή του κτιρίου και στα εκθέματα που θα παρουσιάζονται είναι ο εντυπωσιακός του τρούλος, που θα εκτίθεται in situ, 12 φορητές εικόνες και εποπτικό υλικό.

Η έβδομη ενότητα θα περιλαμβάνει έργα του 20ού αιώνα από παραγγελίες του ίδιου του Διονύσιου Λοβέρδου σε καλλιτέχνες όπως ο Φώτης Κόντογλου και θα αποτελείται από 31 εικονίδια και διάκοσμο (ψηφιακά δάπεδα, ξυλόγλυπτα κλπ.), ο οποίος βρίσκεται στην αρχική του θέση, εκθέματα που θα αναδειχτούν, όπως και τα υπόλοιπα, με επεξηγηματικές πινακίδες.

Τέλος, ξεχωριστή ενότητα θα αποτελεί το «Ελληνικό Δωμάτιο της Αγγελικής Χατζημιχάλη», που δημιούργησε η σπουδαία λαογράφος και το οποίο θα αποκατασταθεί σύμφωνα με τη μελέτη συντήρησης του διακόσμου.

Η μουσειολογική μελέτη έγινε ομόφωνα αποδεκτή από το Συμβούλιο Μουσείων, ενώ κάποιες παρατηρήσεις έγιναν αφορμή για να διευκρινιστούν κάποια ζητήματα. Όπως, ότι δεν θα μπορούσε να γίνει μεγαλύτερη προβολή των διακοσμήσεων της εποχής του Τσίλλερ, γιατί το Μουσείο δόθηκε στο Δημόσιο από τους κληρονόμους της οικογένειας Λοβέρδου με τον όρο να στεγαστεί η Συλλογή, ειδάλλως θα επιστρέψει στους δωρητές.

Ωστόσο, τονίστηκε ότι το ίδιο το κτίριο αποτελεί από μόνο του έκθεμα, που με την αρχιτεκτονική και τον αποκατεστημένο διάκοσμό του θα «μιλάει» μόνο του για τον μεγάλο αρχιτέκτονα. Επίσης, αναφέρθηκε ότι αν δοθεί και το υπόλοιπο κτίριο (το τμήμα που έχει είσοδο από την Ακαδημία), το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο και κλειστό στην ιδιοκτησία των κληρονόμων, θα είναι ακόμα καλύτερη η ανάδειξή του.

Το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων αποτελεί τμήμα της «Πολιτιστικής Ακτής Πειραιά», ενός επενδυτικού προγράμματος του ΟΛΠ, που αφορά τη διαμόρφωση του λιμανιού, την ανάδειξή του σε Πύλη Τουρισμού και τη σύνδεσή του με τον Πειραιά. Οι επεμβάσεις που πρόκειται να γίνουν, αφορούν κυρίως στη διαμόρφωση της περιοχής από τον Άγιο Διονύσιο μέχρι την Ακτή Βασιλειάδη με κύρια εστία την Ηετιώνεια Ακτή. Το έργο στο σύνολό του θα καλύπτει έκταση 180 στρεμμάτων, από τα οποία τα 50 στρέμματα θα αποτελούν χώρους πρασίνου.

Το κτίριο, που μέχρι το 2010 λειτουργούσε ως σιλό αποθήκευσης δημητριακών, ανεγέρθηκε μεταξύ 1924 και 1929. Μαζί με τον Πύργο του, που φιλοξενεί το Ρολόι του Πειραιά, το σήμα κατατεθέν του λιμανιού, φτάνει σε ύψος τα 56,20 μέτρα. Με τον ταινιόδρομο έχει εμβαδόν 10.960 τ. μ., ο περιβάλλοντας χώρος είναι περίπου 9 στρέμματα, ενώ από τα πιο αξιόλογα χαρακτηριστικά του είναι οι κυψέλες.

Πρόκειται για μικρά δωμάτια, ύψους 30 μ. και πλάτους 1 μ. περίπου, τα οποία, σύμφωνα με την παρουσίαση του κτιριολογικού και μουσειολογικού προγράμματος, μπορούν να αποτελέσουν μοναδική πρόκληση για τους αναδόχους του διαγωνισμού ως προς την τελική τους χρήση. Και τα δύο προγράμματα εγκρίθηκαν ομόφωνα από τα μέλη του Συμβουλίου, με τις παρατηρήσεις να υπάρξει αύξηση του εκθεσιακού χώρου, να βελτιωθούν οι τίτλοι των ενοτήτων, τμήμα του κτιρίου να διατηρηθεί ως έχει, ως δείγμα της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς και να δοθεί μέριμνα για συμμετοχικές δράσεις παιδιών.

Το εκθεσιακό υλικό θα προέρχεται από τα πλούσια σε ευρήματα ναυάγια της χώρας, καθώς και από ανασκαφές που έχει διεξάγει η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εμπορικούς αμφορείς, κεραμική, αγάλματα, γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές, εξοπλισμούς πλοίων, θησαυρούς νομισμάτων, οπλισμό και οικιακά σκεύη. Μεταξύ των θεματικών ενοτήτων που προτάθηκαν είναι «Θάλασσα, περιβάλλον, άνθρωπος», «Ενάλια Αρχαιολογία», «Χρονοκάψουλες στον βυθό… Σταθμοί στον χρόνο», «Ερευνώντας το παρελθόν σε πολύ βαθιά νερά», «Ναυάγια και αναφορές στην τέχνη και τα γράμματα», «Κτίριο του Σιλό».

Πηγή:www.in.gr