«Κάθε τέχνη έχει τις ρίζες της στο ανθρώπινο μυαλό,
περισσότερο στις αντιδράσεις μας παρά στον ίδιο τον ορατό κόσμο, και ακριβώς επειδή η τέχνη είναι ¨αντιληπτική¨,
όλες οι παραστάσεις αναγνωρίζονται από το ύφος τους».
E.H.Gombrich, Art and Illusion

Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2011

Διημερίδα «Δικτυωμένο Μουσείο. Νέα Μέσα και Καινοτόμες Ιδέες για τη Διεύρυνση Κοινού σε Μουσεία και Πολιτιστικούς Φορείς»

Η διημερίδα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματοςCULTURAL ENVOY, το οποίο αφορά στη αφορά στη σύνδεση των πολιτιστικών οργανισμών με καινούργιες κατηγορίες κοινού(διαφορετικούς πολιτισμούς και εθνότητες, διαφορετικές ηλικίες ή κοινότητες, κ.ά.) μέσα από τη χρήση καινοτόμων προϊόντων που θα εξυπηρετήσουν την επικοινωνιακή στρατηγική τους.
Βασική επιδίωξη της επιστημονικής αυτής συνάντησης είναι η δημιουργία ενός γόνιμου διαλόγου, η ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών σε δύο κρίσιμους τομείς ενδιαφέροντος της μουσειακής κοινότητας: τον σχεδιασμό και την παραγωγή ερμηνευτικών τεχνολογιών και την ανάπτυξη στρατηγικών για την προσέγγιση διευρυμένων ή διαφορετικών κατηγοριών κοινού.

Οι κεντρικές ομιλίες της διημερίδας θα γίνουν από τις δύο επίτιμες προσκεκλημένες του Μουσείου Μπενάκη, την Nancy Proctor (Head of New Media στο Smithsonian American Art Museum των Ηνωμένων Πολιτειών) και την Allegra Burnette (Creative Director of Digital Media στο Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης), ενώ παράλληλα θα πραγματοποηθούν εισηγήσεις από γνωστούς Έλληνες μουσειολόγους και ερευνητές.

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011

Δεσποτικό: Μία νησίδα γεμάτη Κούρους


Κούρους που σμιλεύθηκαν στο περίφημο παριανό μάρμαρο φέρνει στο φως στο Δεσποτικό, τη νησίδα κοντά στην Αντίπαρο, ο αρχαιολόγος κ. Γιάννος Κουράγιος, ο οποίος ανασκάπτει από το 2001 ένα μεγάλο ιερό της Αρχαϊκής  εποχής αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. 
Ο κορμός ενός Κούρου _από την απαρχή του λαιμού ως τη μέση_ που  είχε τοποθετηθεί ανάποδα μέσα στο έδαφος, στο κατώφλι μίας θύρας προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως στήριγμα της και σε άλλο τμήμα της ανασκαφής δύο μεγάλα κομμάτια ποδιού _ κνήμη  και φτέρνα _  ενός άλλου αγάλματος, Κούρου  επίσης τα οποία σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση  ήταν το εντυπωσιακό εύρημα της φετινής περιόδου, αν και όχι το μόνο. Το  σημαντικό μάλιστα είναι ότι ο κορμός αυτός συνενώνεται με το κάτω μέρος Κούρου, που  είχε αποκαλυφθεί εντοιχισμένος στον τοίχο ενός κτιρίου του ιερού το  2005.  Ενώ πιθανότατα,  όπως  λέει ο κ. Κουράγιος στο ίδιο γλυπτό να ανήκει και το κεφάλι Κούρου, που είχε βρεθεί πέρυσι!

Αλλά για να αντιληφθεί κανείς καλύτερα αυτή τη «γλυπτοθήκη» στην οποία τείνει να εξελιχθεί το εξαιρετικής  σημασίας  ιερό του  Δεσποτικού ας σημειωθεί ότι ως σήμερα έχουν έρθει στο φως περί τα 60 τμήματα γλυπτών,  μεταξύ  των  οποίων πέντε κεφαλές  Κούρων  και μία  μικρότερου  μεγέθους που ανήκει σε  Κόρη, περισσότεροι από  δέκα  κορμοί διαφόρων  διαστάσεων  και  περί τις 30  βάσεις για  αναθήματα (Κούρους  ή  αναθηματικούς  κίονες).  Και  έπεται  η  συνέχεια. 
Με βελόνι είχε αποκοπεί από το υπόλοιπο άγαλμα ο κορμός που βρέθηκε φέτος, είχε τοποθετηθεί ανάποδα στο χώμα και πάνω του έγιναν δύο μολυδβοχοημένες εντορμίες για να στηριχθεί ο στροφέας της θύρας. Βρέθηκε  άλλωστε σφηνωμένος με μαρμάρινους λίθους για την καλύτερη στήριξή της ενώ βελόνι χρησιμοποιήθηκε για  την  πίσω επιφάνεια ώστε να εφάπτεται στη πλάκα του κατωφλιού, που ήταν από σχιστόλιθο.
Το σημαντικό όμως βρίσκεται αλλού: Παρά την απολέπιση που είχε γίνει στην επιφάνειά του, σώζεται ακόμη το ίχνος του χεριού του λυγισμένο πάνω στο θώρακα. Γιατί όπως λέει ο  κ.  Κουράγιος: «Αυτός ο τύπος Κούρων απαντάται μόνο στα παριανά εργαστήρια γλυπτικής του τέλους του 6ου π.Χ. αιώνα ενώ γενικότερα το  λυγισμένο χέρι στο στήθος είναι  όπως όλοι  γνωρίζουμε χαρακτηριστικό γνώρισμα των αρχαϊκών Κορών». Να σημειωθεί μάλιστα ότι μόνον άλλα δύο γλυπτά με αυτή την ιδιαιτερότητα  υπάρχουν,  συγκεκριμένα ο Κούρος που βρίσκεται στην Carlsberg Glyptotek της Κοπεγχάγης και ακόμη ένα ημίεργο άγαλμα, το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο της Πάρου και  είχε  προέλθει από τα αρχαία λατομεία του νησιού.
Το κτίσμα στο οποίο εντοπίσθηκε ο κορμός είναι μικρό, έχει σχήμα ναού με πρόδομο, σηκό και άδυτο και βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του περιβόλου του ιερού. «Φαίνεται ότι κτίστηκε στην ύστερη Αρχαϊκή περίοδο, μετά τη βίαιη καταστροφή των αρχαϊκών Κούρων», λέει  ο κ. Κουράγιος.
Γιατί όμως αυτή η καταστροφή; Όπως εξηγεί ο ίδιος «Πιστεύω ότι μπορεί να συνδέεται με τη διαμάχη μεταξύ  Αθήνας και Πάρου, όταν ο Μιλτιάδης εστάλη να τιμωρήσει το νησί γιατί εμήδισε κατά τους Περσικούς Πολέμους. Τότε  καταστράφηκαν τα γλυπτά και ξαναχρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό  υλικό».  
Άλλο ενδιαφέρον σημείο της φετινής ανασκαφής ήταν  η αποκάλυψη ενός στυλοβάτη για κιονοστοιχία  που κατασκευάστηκε γύρω στο 500 π.Χ. με επτά κίονες ύψους 3,80μ. Στο βάθος της θεμελίωσης του στυλοβάτη αποκαλύφθηκαν τα  θραύσματα από το αριστερό πόδι αρχαϊκού κούρου φυσικού μεγέθους  και εξαιρετικής  γλυπτικής τα οποία «συνενώθηκαν» με το  θραύσμα από τον μηρό ενός γλυπτού που είχε βρεθεί το 2005. Τέλος, δίπλα τους βρέθηκε και η βάση στην οποία στηριζόταν ένας άλλος μικρότερου μεγέθους Κούρος, πάνω στην οποία σώζονται τρία δάκτυλα του δεξιού ποδιού του.
Ενας τετράγωνος, μαρμάρινος «βόθρος» τελετουργικού χαρακτήρα _εκεί έριχναν τις σπονδές στο θεό _ ο οποίος χρονολογείται στην πρώιμη Αρχαϊκή εποχή βρέθηκε εξάλλου κάτω από το μεταγενέστερο πλακόστρωτο δάπεδο του εστιατορίου του ναού. Εξι διαφορετικές κατασκευαστικές φάσεις εντοπίσθηκαν στη βόρεια πύλη του ιερού που θεωρείται ότι ήταν η αρχική είσοδός του. Και τέλος πληθώρα κεραμικής που χρονολογείται από την Γεωμετρική ως και την Αρχαϊκή εποχή ήρθε επίσης στο φως επιβεβαιώνοντας ότι το ιερό λειτουργούσε ήδη από τα γεωμετρικά χρόνια.

Η αρχαία Πρεπέσινθος, όπως ήταν η ονομασία του Δεσποτικού κατά τις μαρτυρίες του Στράβωνος και του Πλίνιου δεν υπήρξε μια τυχαία περίπτωση στο Αιγαίο. Ενωμένη κατά την αρχαιότητα με ένα άλλο (μικρότερο ακόμη) νησάκι, το Τσιμιντήρι - όπου άλλωστε επεκτείνονται τα αρχαιολογικά ευρήματα - , φιλοξένησε ένα σπουδαίο λατρευτικό ιερό. Η θέση του ήταν στρατηγική, είχε καλά προστατευμένο λιμάνι, οπτική επαφή με τη Σίφνο προς τα δυτικά και με την Αντίπαρο προς τα ανατολικά και ήταν… κατάφυτο.

Θραύσματα αγγείων που βρέθηκαν επάνω στο νησί με τις επιγραφές «ΑΠΟΛΛ», «ΑΡΤΗΜΕ» ή «ΑΡΧΗΜΕ» επιβεβαιώνουν τη λατρεία του Απόλλωνα και της Αρτεμης (άλλωστε ιερά του Απόλλωνα υπήρχαν σε 22 νησιά). Εκεί έφθαναν οι προσκυνητές φέρνοντας μαζί τους αναθήματα: Ειδώλια και αντικείμενα κάθε είδους έχει φέρει στο φως ως σήμερα η ανασκαφή: πόρπες χάλκινες και ελεφαντοστέινες, χάντρες χρυσές, γυάλινες αλλά και απλώς λίθινες, σφραγιδόλιθους από ημιπολύτιμους λίθους, αγαλματίδια από φαγεντιανή, αλάβαστρα και κορινθιακούς αρύβαλλους, ένα αβγό στρουθοκαμήλου, εγχειρίδια, ξίφη, υφαντικά βαρίδια, γεωργικά εργαλεία και πολλά χρηστικά αγγεία. Εντελώς ξεχωριστό εύρημα ωστόσο υπήρξε πριν από μερικά χρόνια το ειδώλιο μιας γυναικείας θεότητας δαιδαλικής τεχνοτροπίας (680-660 π. Χ.) που θεωρείται ότι ήταν το λατρευτικό άγαλμα του ιερού.

Στην ανασκαφή της ΚΑ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων υπό την διεύθυνση του κ. Κουράγιου συμμετείχαν και οι αρχαιολόγοι – μέλη της επιστημονικής ομάδας Κορνηλία Νταιφά, Σπύρος Πετρόπουλος, Θανάσης Γκαρώνης και φοιτητές από το Πανεπιστήμιο της Περούτζια. Παράλληλα, συνεχίστηκε για δεύτερη χρονιά η μελέτη του αρχιτεκτονικού υλικού και των δώδεκα κτιρίων από την αρχιτέκτονα, καθηγήτρια του Πολυτεχνείου του Μονάχου Δρ. Ανε Ονεσοργκ και την Δρ. Κατερίνα Παπαγιάννη. Το Ιδρύμα Ι. Λάτση και το Ιδρυμα Α. Π. Κανελόπουλου ήταν οι χορηγοί της ανασκαφής.


Πηγή: Το Βήμα

Ο γητευτής των αλόγων της αρχαίας Ελεύθερνας!

Ενας αριστοκράτης πολεμιστής ηλικίας 29-35 ετών με τα όπλα του και όλα τα κτερίσματα που συνόδευαν την ταφή του ήρθε στο φως στην αρχαία Ελεύθερνα της Κρήτης φέτος το καλοκαίρι. Λεπτές σιδερένιες, οξυκόρυφες λόγχες μήκους ως 45 εκατοστά, άλλες από δόρατα κι άλλες από ξίφη, που στέκονταν όρθιες σαν να κρέμονται στον αέρα, αφού τα ξύλινα στελέχη τους, μπηγμένα στον τάφο κάποτε, έλιωσαν και χάθηκαν, αποκάλυψε η ανασκαφή που διενεργεί ο καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης. 

Κι ανάμεσά τους ένα εργαλείο, αξινοπέλεκυς συγκεκριμένα (αξίνα στο πρόσθιο μέρος, πέλεκυς οξύς στο πίσω) καταπληκτικά διατηρημένος και εύρημα σπάνιο, όπως εξηγεί ο ανασκαφέας: «Γιατί φανερώνει την ομηρική παράδοση, όπου ένας βασιλιάς, αριστοκράτης ή πολεμιστής ήταν συγχρόνως και ικανός να δημιουργήσει ο ίδιος με τα χέρια του μια ξύλινη κατασκευή, ένα έπιπλο, ένα κρεββάτι, όπως ο Οδυσσέας φτιάχνει το κρεββάτι στο οποίο κοιμάται ο ίδιος με την Πηνελόπη του...». Τα οστά του άνδρα εξάλλου, βρίσκονταν μέσα σε μία πήλινη τεφροδόχο κάλπη με ευθέα τοιχώματα και λαβές, υπολείμματα δηλαδή της ταφικής πυράς, πλυμένα και συναγμένα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά πάλι ο Όμηρος στην καύση του Πατρόκλου. Κι όπως συμβαίνει και στον διπλανό ταφικό θάλαμο των πολεμιστών της, που έχει ανασκαφεί στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας.
Ανάμεσα στα πήλινα αγγεία που συνόδευαν την ταφή _ αμφορείς, υδρίες, λήκυθοι κ. α. _ βρισκόταν όμως και ένας κρατήρας του 8ου π. Χ. αιώνα, γεμάτος από ζωγραφιστά γεωμετρικά μοτίβα με εμβληματική παράσταση στο πρόσθιο και πίσω μέρος του με ένα θέμα μοναδικό: Μία ανδρική μορφή στη μέση και δίπλα της, ένθεν και ένθεν δύο ίππους. Στην πρώτη περίπτωση μάλιστα ο άνδρας φαίνεται να υψώνει τα χέρια και να «γητεύει» τα άλογα ενώ στη δεύτερη μοιάζει να τα κρατά από σχοινί, που έχει περάσει στο λαιμό τους. Παράλληλα, κοντά στις κεφαλές των αλόγων βρίσκονται δύο τροχοί ενώ στο κάτω μέρος εμφανίζονται και ψάρια.
«Ο κρατήρας εντάσσεται στον κύκλο των αντίστοιχων αγγείων με ανάλογες εικονογραφήσεις από το Άργος», λέει ο κ. Σταμπολίδης. «Σχοινί στο λαιμό και τροχοί αποτελούν τα "λαλούντα σύμβολα" της χρήσης των αλόγων ως ζώων που σύρουν άρματα,έτσι οι παραστάσεις θα μπορούσε να ερμηνευθούν ως απείκασμα της άγριας, μη πολιτισμένης ζωής στην μία όψη και το αντίθετο, την πολιτισμένη ζωή δηλαδή, μέσα σε πλαίσια μιας κοινωνίας, στη δεύτερη. Κι αν ο άνδρας ερμηνευθεί ως απλός άνθρωπος,γητευτής αλόγων, ήρωας ή θεός (ο Ποσειδώνας είναι κύριος και της θάλασσας και των ίππων) τότε βλέπουμε σ΄ αυτό το αγγείο, όπου ανατέλλουν όλες οι εικονογραφήσεις των μύθων, να συντελείται ένας οργασμός ιστορίας μέσω εικόνων».
Εικοσιεπτά χρόνια συνεχίζεται η ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης, την οποία διευθύνει ο κ. Σταμπολίδης σ΄ αυτό το νεκροταφείο της αρχαίας κρητικής πόλης, όπου τα ευρήματα αρχίζουν από τον 8ο π. Χ. αιώνα. Φέτος μάλιστα κάτω από τα δάπεδα των κτισμάτων της υστεροελληνιστικής και πρώιμης ρωμαϊκής περιόδου βρέθηκε in situ (κατά χωράν) δεύτερη «Ορθή Πέτρα» _ η πρώτη έχει δώσει την ονομασία της σε όλη την νεκρόπολη_, ένας πεσσός δηλαδή, που μοιάζει με αιγυπτιακό οβελίσκο πάνω σε βάθρο. Διατηρείται το κατώτερο τμήμα της σε ύψος 2 μέτρων ενώ το ανώτερο (περίπου 1,30-1,50μ.) αναζητείται στην περιοχή. Μοιάζει, όπως επισημαίνει ο ανασκαφέας, με τις ανάλογες πρώιμες επιτύμβιες στήλες του αθηναϊκού Κεραμεικού αν και εδώ αποτελείται από 2 μέρη ασβεστολιθικού πετρώματος με εξαιρετικά λείες επιφάνειες.
Ανδρας ηλικίας 60 _70 ετών ήταν εξάλλου, όπως διαπιστώθηκε φέτος ο επιφανής νεκρός που βρέθηκε πέρυσι μέσα σε ένα τεράστιο πίθο μαζί με προσωπικά αντικείμενα ανάμεσα στα οποία ένα σιδερένιο εγχειρίδιο μήκους 45 εκατοστών και μια σιδερένια επίσης, πόρπη πάνω στην οποία διατηρούνται ακόμη ίχνη υφάσματος. Τρεις γυναίκες είχαν επίσης ταφεί στον ίδιο πίθο, πιθανότατα σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα αλλά και διαφορετικής ηλικίας η καθεμία: Η μεγαλύτερη 35 - 42 ετών, η μεσαία περίπου 30, και η νεαρότερη 18 - 22 ετών. Οπως λέει ο κ. Σταμπολίδης, μάλιστα, σ΄ αυτήν την τελευταία ανήκουν προφανώς τα χρυσοποίκιλτα ενδύματα που βρέθηκαν επίσης πέρυσι, μεγάλα τμήματα των οποίων συντηρούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Συστάδες από αγγεία εντοπίσθηκαν εξάλλου κοντά στον πίθο και συγκεκριμένα αμφορείς, υδρίες, αρωματοδόχες λήκυθοι, σκύφοι και άλλα.
Στο επάνω μέρος του πίθου ήρθαν στο φως επίσης δύο χάλκινοι λέβητες, ο ένας μέσα στον άλλο ενώ ένας μεγαλύτερος (καζάνι) διαμέτρου περίπου 65 εκατοστών βρέθηκε πλησίον τους. Αν κρίνει κανείς μάλιστα από ανάλογα ευρήματα στον διπλανό θαλαμωτό, λαξευτό τάφο των αριστοκρατών - πολεμιστών της Ελεύθερνας φαίνεται να ανήκουν στο τελετουργικό του ταφικού λουτρού των νεκρών πολεμιστών (τα λεγόμενα λουτρά για τον Άδη). Γιατί, όμως, βρέθηκαν πάνω στον τεράστιο πίθο; Ανήκαν στον γέροντα που είχε ταφεί εντός του ή συνέβαινε κάτι άλλο;
Ενας οικογενειακός τάφος προσώπων υψηλού κύρους της αρχαίας Ελεύθερνας του 8ου _7ου Αι. π. Χ. θα μπορούσε να είναι μία απάντηση. Οπως λέει ο κ. Σταμπολίδης «Η ανασκαφική έρευνα, πέρα από την επιστημονική τεκμηρίωση που προσφέρει κάθε φορά,αποτελεί ένα γοητευτικό πεδίο αστυνομικής και μυθιστορηματικής υφής. Η γοητεία του δεν βασίζεται μόνο στη φράση του ποιητή (Σεφέρη) στο ποίημά του «Ο βασιλιάς της Ασίνης» («'γγίζοντας με τα δάχτυλά μας την αφή του (δηλαδή των αρχαίων) πάνω στις πέτρες») αλλά στην έκπληξη που προκαλούν εκάστοτε τα ευρήματα σε σχέση με παγιωμένες αντιλήψεις, καταγεγραμμένες θεωρίες, υποθέσεις εργασίας, και δεδομένα … μη δεδομένα».



Πηγή:Περ/κό Αρχαιολογία online, To Bημα, Καθημερινή

Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011

Άρματα με δώδεκα άλογα βρέθηκαν σε τάφο 3.000 ετών στην Κίνα

Ξύλινα αρχαία άρματα με τα δώδεκα άλογά τους να κείτονται στο πλάι τους, ήρθαν στο φως στην Κίνα, κοντά στην πόλη Λουογιάνγκ. Ο τάφος που αποκαλύφθηκε χρονολογείται από το 770 π.Χ. και το περιεχόμενό του βρισκόταν σε εξαιρετική κατάσταση.

Ο τάφος ήταν ασύλητος. Ο μεταλλικός οπλισμός που βρέθηκε σε αυτόν, η κεραμική αλλά και οι επιγραφές δείχνουν ότι ο άνθρωπος που είχε ταφεί εκεί πρέπει να ήταν κάποιος από τους αξιωματούχους της περίφημης δυναστείας των Τσου.

Το παραδοσιακό ξύλινο φέρετρο και η σορός του ίδιου ήταν, πάντως, απανθρακωμένα. Η ταφή των αλόγων έγινε, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, αφού πρώτα αυτά σφαγιάσθηκαν, δηλαδή δεν τα έθαψαν ζωντανά.

Η αποκάλυψη έγινε κοντά στην πόλη Λουογιάνγκ, σε μία περιοχή όπου έχουν βρεθεί κι άλλοι τάφοι, οι οποίοι ήταν όμως συλημένοι.

Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται και το Λιντόνγκ, όπου έχει αποκαλυφθεί ο περίφημος Πήλινος Στρατός και όπου λειτουργεί σήμερα ένα τεράστιο υπαίθριο μουσείο.

Ο τάφος που ήρθε τώρα στο φως, εκτός από τα εξαιρετικά αντικείμενα που περιέχει, δίνει στους αρχαιολόγους μία απτή σχεδόν εικόνα των ταφικών εθίμων εκείνης της εποχής, που υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για την αρχαία Κίνα.



Πηγή: in.gr, Περιοδικό Αρχαιολογία online

My favorite paintings etc.

My favorite paintings etc.
Η Άνοιξη, περ.1478, Ουφίτσι, Φλωρεντία, Μποτιτσέλι.

Η Αφροδίτη και ο Άρης, 1485, Λονδίνο, Μποτιτσέλι

Η Γαλατού, 1660, Ρέικσμουζέουμ Άμστερνταμ, Vermeer

Μεταννοούσα Μαγδαληνή{με κερί που καπνίζει},1635-7,Λος Άντζελες,George de la Tour

Pietà, 1499,Βασιλική Αγίου Πέτρου, Βατικανό,Michelangelo