«Κάθε τέχνη έχει τις ρίζες της στο ανθρώπινο μυαλό,
περισσότερο στις αντιδράσεις μας παρά στον ίδιο τον ορατό κόσμο, και ακριβώς επειδή η τέχνη είναι ¨αντιληπτική¨,
όλες οι παραστάσεις αναγνωρίζονται από το ύφος τους».
E.H.Gombrich, Art and Illusion

Κυριακή 29 Ιουνίου 2008

Δωρικός & Ιωνικός Ρυθμός

Για να δείτε σε μεγέθυνση τις φωτογραφίες πατήστε πάνω

Δωρικός Ρυθμός:  













 

Ιωνικός Ρυθμός:






Δευτέρα 23 Ιουνίου 2008

Πρώιμες Γραφές-Χρονολογική Εξέλιξη

Περ.35000π.Χ: Συσχετισμός μεταξύ της εμφάνισης παραστάσεων κ’ γλώσσας στον Homo Sapiens

Περ.30000π.Χ:
Πρώτη ζωγραφική στην Ευρώπη. Εγχάρακτα κόκκαλα σαν μνημοτεχνική μέθοδος.

Περ.15000π.Χ: Ζωγραφική των σπηλαίων Λασκώ και Αλταμίρας.

Περ.9000π.Χ: Ζωγραφιστά χαλίκια της αζιλίου εποχής

Περ.3300π.Χ: Ανακάλυψη της εικονογραφικής γραφής στην κάτω Μεσοποταμία (Ουρούκ).

Περ.3100π.Χ: Αρχή της αιγυπτιακής ιερογλυφικής γραφής.

Περ.2800-2600π.Χ: Η Σουμεριακή γραφή γίνεται σφηνοειδής.

Περ.2500π.Χ: Η σφηνοειδής αρχίζει να εξαπλώνεται σ’όλη την Εγγύς Ανατολή.

Περ.2300π.Χ: Οι λαοί της κοιλάδας του Ινδού χρησιμοποιούν μια πρωτότυπη γραφή που δεν έχει διαβαστεί.

Περ.1800π.Χ: Η ακκαδική γίνεται η διεθνής διπλωματική γλώσσα στην Εγγύς Ανατολή.

Περ.1500π.Χ: Ανακάλυψη του ιερογλυφικού χεττιτικού συστήματος.
Επίσης,
-Αλφαβητική γραφή του Σινά
-Κινέζικη ιδεογραφική γραφή σε μπρούντζινα βάζα και κόκκαλα
-Μινωική γραφή στην Κρήτη η «Γραμμική Β΄»

Περ.1400π.Χ: Οι έμποροι της Ούγγαριτ χρησιμοποιούν ένα σφηνοειδές σημιτικό φωνητικό αλφάβητο, βασισμένο σε σύμφωνα.

Περ.1100π.Χ: Οι πρώτες γνωστές επιγραφές με το γραμμικό φοινικικό αλφάβητο βασισμένο μόνο σε σύμφωνα.

Περ.900π.Χ: Οι Φοίνικες εξαπλώνουν το αλφάβητο τους στη Μεσόγειο κ’ γίνεται ο πρόδρομος των σύγχρονων δυτικών.

Περ.800π.Χ: Οι Έλληνες ανακαλύπτουν το μοντέρνο αλφάβητο με φωνήεντα.

Πρώιμες Γραφές-Φοινικικό Αλφάβητο

Γύρω στο 1200 συμβαίνει κάτι καταπληκτικό στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπάρχει αναταραχή τεράστια. Το εξαιρετικά ισχυρό βασίλειο των Χετταίων διαλύεται. Απειλείται σοβαρά η Αίγυπτος. Ταυτόχρονα σε 50 χρόνια τα Μυκηναικά βασίλεια δέχονται ένα πλήγμα και η διοίκηση αυτή καταργείται. Στην πραγματικότητα καμιά ποιοτική εξήγηση δεν έχει δοθεί. Θεωρείται ότι αυτή η καταστροφή οφείλεται σε διαδοχικές εισβολές των λαών της θάλασσας. Οι μόνες πηγές που έχουμε είναι από την Αίγυπτο. Αυτές οι πηγές οι οποίες ονομάζουν αυτούς τους εισβολείς λαούς της θάλασσας εκτός από αιγυπτιακές γραφές, καταστρέφεται το βασίλειο και τα Μυκηναικά κράτη. Δεν ξέρουμε γιατί διαλύθηκαν τα Μυκηναικά κράτη. Δεν είναι σαφές αν τα Μυκηναικά βασίλεια καταστράφηκαν από το λαό της θάλασσας ή οι ίδιοι οι Μυκηναίοι να ήταν μέρος των εισβολών του λαού της θάλασσας. Το μόνο που ξέρουμε είναι η βαθμιαία εξασθένηση της ισχύς της Μυκηναικής. Οι Μυκηναίοι ήταν έμποροι και λάμβαναν μέρος στο διεθνές εμπόριο της εποχής. Οπωσδήποτε υπάρχουν και άλλες θεωρίες για το ξαφνικό τέλος των Μυκηναικών βασιλείων. Άλλοι λένε για λόγους ξηρασίας, άλλοι για κοινωνικές αναταράξεις. Αυτά όμως δεν είναι πειστικά. Το 1200 όμως οι πόλεις με τη διοίκηση με την εγγραμματοσύνη, με τα εξαιρετικά ανάκτορα και πολλά άλλα, όλα αυτά εγκαταλείπονται. Οι πόλεις συρρικώνονται. Έτσι, το 1200 το πρωτο που καταρρέει είναι η διοίκηση. Παύει η οργανωμένη συλλογή της αναδιανομής. Οι συνέπειες είναι ότι εγκαταλείπεται η γραφή. αυτό είναι ενδιαφέρον φαινόμενο.
Μετά οι γραφείς εμφανίζονται σε άλλου είδους κείμενα και είναι σε άλλο αλφάβητο. Η Γραμμική Ά επιβίωσε στην Κύπρο και την Κρήτη. Στην Κρήτη υπάρχει ένα θύλακας που λέγεται ότι έμεναν οι ετεοκρήτες. Υπήρχε ένας θύλακας όπου οι άνθρωποι μιλούσαν κ έγραφαν μια άλλη γλώσσα. Το περιεχόμενο αυτών των επιγραφών είναι θρησκευτικό. Δεν διαβάζονται. Υπάρχει ασάφεια από ποιον βρέθηκε και πότε. Μετά κατέρρευσε η διοίκηση. Έπαψε η γραφή να χρησιμοποιείται. Είναι τεχνική γραφή που ξεχνιέται πολύ εύκολα. Τι συμβαίνει στην Κρήτη; Οι πόλεις συρρικνώνονται, ο πληθυσμός δεν μειώνεται. Ο πληθυσμός μετακινείται σε οικισμούς μικρότερους, σποραδικούς με μικρά χωριά και σε θέσεις υψηλές. Μάλιστα, αυτού του είδους οι οικισμοί κάποτε ονομάζονται οχυρωμένοι οικισμοί οι οποίοι μπορούν να προτάξουν άμυνα. Επομένως, μαζί με την εγκατάλειψη διοίκησης συμβαίνει τότε μια γενίκευση της χρήσης του σιδήρου. Μιλήσαμε για το χαλκό. Μετά το 1200 γενικεύται η χρήση του σιδήρου και μειώνεται η χρήση του χαλκού. Ο χαλκός έρχεται από την Κύπρο και καθώς γίνεται η αναδιάταξη των πόρων. Υπάρχει ένα πέρασμα από τη χρήση του χαλκού στη χρήση τουσιδήρου. Είναι πιο διαδεδομένος ο σίδηρος, πιο κοινό ορυκτό. Μπορεί να υποκαταστήσει πιο εύκολα. Οι επικοινωνίες με την Κύπρο έχουν γίνει δυσκολότερες.
Γύρω στον 10ο αι., παρουσιάζεται στις θάλασσες του Αιγαίου οι Φοίνικες. Είναι πληθυσμοί σημιτικων από τη Β.Παλαιστίνη. παρουσιάζονται στις θάλασσες του Αιγαίου, έχουν αυτοί το εμπόριο και στο Αιγαίο και στην Κύπρο και στη Δ.Μεσόγειο. οι Φοίνικες που δεν είναι σαφές εθνικά τι εννοούν. Γενικά, θεωρήθηκαν σημίτες από τη Β.Παλαιστίνη φερνουν κοσμήματα και τα φοινίκια γράμματα. Συνθετες οι καταστάσεις. Σημαντικές θέσεις στο Αιγαίο είναι τα νησιά και η κύρια θέση είναι η Εύβοια. Έχουν βρεθεί σημαντικά ευρήματα, σχετίζονται με το πέρασμα των Φοινίκων. Πόλη Φοινικική είναι μία πόλη στην Κύπρο. Παρουσία φοινικική είναι στην Οία της Σαντορίνης. Εχουμε μαρτυρίες για την παρουσία των Φοινίκων. Οι έμποροι έρχονται και φεύγουν.
Ένα πρόβλημα που έχει συζητηθεί είναι πότε υιοθετήθηκε το φοινικικό αλφάνητο στο Αιγαίο. υπάρχουν αποκλίσεις, μια σειρά μελετητών λένε ότι είναι του 8ου αι. Υπάρχουν και άλλοι που λένε ότι είναι τον 10ο αι. Η τρέχουσα άποψη λέει για τον 9ο αι. Συνδεουν την επανεμφάνιση της γραφής με το γεγονός ότι στην Ελλάδα παρουσιάζονται ισχυρά γένη και παρουσιάζεται μια τάση συνένωσης πολισμάτων σε μεγαλύτερες και συχνά αυτά συνδέονται με θέσεις λατρείας. Προσπάθησαν να αποφύγουν την έκφραση σκοτεινοί αιώνες. Υπάρχει μία σημασία διαδεδομένη, θεωρείται μία περίοδος όχι πολύ γνωστή χωρίς πολιτισμικά επιτεύγματα. Χειμερινή νάρκη. Οι σύγχρονες έρευνες προχωρούν σε διαφορετική κατεύθυνση. Δεν υπάρχει συρρίκνωση πληθυσμού. Ο τρόπος κατοίκησης είναι δοαφορετικός. Όμως εκείνο που προκαλεί ενδιαφέρον είναι ότι σε αυτή την περίοδο υπάρχει μια σειρά νεκτροταφείων με σημαντικά ευρήματα, κοσμήματα, αγγεία, το ίδιο και σε άλλα σημεία της Κρήτης. Μοιάζουν και τα ταφικά έθιμα. Παρουσιάζεται η καύση των νεκρών. Έχει θεωρηθεί ότι είναι η περίοδος που στην Ελλάδα εμφανίζονται οι Δωριείς. Είναι ένα θέμα που έχει προκαλέσει αντικρουόμενες απόψεις. Η αρχαιολογία έδειξε ότι τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Είναι σειρά μικρών φυλών που μετακινήθηκαν προς το νότο. Το κέντρο Δωριεών είναι γεμάτο από σημαντικά μνημεία.

Αλφάβητο:
Όταν είπαμε για την εξέλιξη είχαμε φτάσει στα συλλαβάρια. Ένα σύμφωνο και ένα φωνήεν μαζί. Αυτός είναι ένας ατελής τεμαχισμός των γραμμάτων με τον ήχο. Ο τεμαχισμός των ήχων είναι το αλφαβητο, όπου όλα τα φωνήεν και τα σύμφωνα έχουν διαφορετικό γράμμα. Δεν υπάρχει ένα γράμμα για ένα φωνήεν και για ένα σύμφωνο, αλλά ένα φωνήεν και ένα γράμμα για ένα σύμφωνο.
Με λίγα λόγια βάζουμε ένα εικονίδιο που σημαίνει ότι έχει σχέση με την έννοια. Αυτό το πράγμα εξελίχθηκε και τα εικονίδια αρχίζουν να ταυτίζονται με τον ήχο. Ο κάθε ήχος είχε ένα σημείο. Η γραμμική Β΄είχε ορισμένα φωνήεντα και ορισμένες συλλαβές. Το επόμενο βήμα ήταν να υπάρχει π.χ. ένα γράμμα για το μ. και ένα γράμμα για το ο. Αυτό θα πει αλφάνητο, δλδ είναι όταν ένας ήχος ο πιο τεμαχισμένος που αποδίδεται με ένα σημείο και όχι με μια συλλαβή. Ο πιο απλός ήχος που αποδίδεται με ένα γράμμα κλέγεται φωνημα. Ο πιο περιορισμένος ήχος λέγεται φώνημα.
Αλφάβητα υπήρχαν σε πολλούς λαούς. Λαοί της Ανατολικής Μεσογείου, τη 2η χιλ. έχουμε διάφορες επιγραφές οι οποίες είναι αλφαβητικές. Οι πρώτοι γύρω στο 1700 είναι μια σειρά επιγραφών που λέγεται πρωτοσιναιτικά (1700, σχετίζονται με την Αίγυπτο). Η δεύτερη κατηγορία είναι τα πρωτοχανανιτικά. Υπάρχει προσπάθεια αλφαβήτου με τα ιερογλυφικά που ονομάζονται τα ιερογλυφικά της Βίβλου. Όλα αυτά είναι σε εμπορικές κοινωνίες. Πιο κοντινά στο δικό μας αλφάβητο πρέπει να είναι τα πρωτοχαναανιτικά. Το Φοινικικό αλφάβητο έχει 22 σημεία και μια βασική διαφορά από τη σφηνοειδή είναι ότι δεν γραφεται σε πινακίδες. Γράφονται σε άλλου είδους απόθεμα γι αυτό έμεινα λιγότερες επιγραφές. Στα Φοινικικά έχουν γραφτεί τα αρχαία εβραικά. Όταν ξαναπαρουσιάστηκε η γραφή στο Αιγαίο δεν έχει σχέση με τη διοίκηση αλλά με προσωπικά επιτεύγματα.

Πρώιμες Γραφές-Σύστημα της Γραμμικής Β΄

1. Τα συλλαβογράμματα είναι σε σειρές Σ+Φ (τα σύμφωνα πάντα σε συνδυασμό με όλα τα φωνήεντα) π.χ. Κa, Ke, Ki, Ko, Ku .
2. Από τα σύμφωνα, τα υγρά λ, ρ δηλώνονται με τη σειρά μόνο του –r .
3. Ψιλά, μέσα, δασέα δεν ξεχωρίζουν. Χρησιμοποιούνται αναλόγως τα κ, p, t, εκτός αν υπάρχει –δ, οπότε μπαίνει το –d .
4. Τα ένρινα μ, ν και τα υγρά λ, ρ, καθώς και το –ς (-σ) δε γράφονται πριν από σύμφωνο και στο τέλος λέξης .
5. Δε δηλώνονται τα διπλασιασμένα σύμφωνα και τα μη ληκτικά .
6. Δε δηλώνεται η δασεία .
7. Δε δηλώνεται στο τέλος λέξης το υποτακτικό στοιχείο –i των διφθόγγων. Στο μέσο της λέξης κάποιες σπάνιες φορές δηλώνεται. Το –υ (=u) όμως δηλώνεται στις διφθόγγους .
8. Μεταξύ i, u+Φ γράφεται ένα –j (γιωτ). Δηλαδή : i+Φ=ijΦ και u+Φ=ujΦ .
9. Συμπλέγματα συμφώνων με φωνήεν χωρίζονται σε δύο σύμφωνα με τον ίδιο φωνηεντισμό. Δηλαδή Σ1Σ2Φ=Σ1Φ + Σ2Φ. Εκτός : αν πρόκειται για συμπλέγματα συμφώνων, στα οποία το πρώτο σύμφωνο του συμπλέγματος είναι υγρό, ένρινο ή συριστικό (-ς), οπότε δε δηλώνεται .
10. Το –β της ελληνικής στη μυκηναϊκή γράφεται –g .
11. Η μυκηναϊκή δεν έχει συναίρεση. Έχει μόνο ασυναίρετους τύπους .
12. Δεν υπάρχουν κλειστές συλλαβές .
13. Η μυκηναϊκή διατηρεί το δίγαμμα (-F) και το αποδίδει ως –w .
14. Η μυκηναϊκή διατηρεί το γιωτ (-j) στην αρχή και συχνά και στο μέσο της λέξης .
15. Διατηρεί ασυναίρετη τη γενική των δευτεροκλίτων σε οjο (-ου) π.χ. δούλου=d o e r o j o .
16. Δε γίνεται καμία διάκριση μακρών και βραχέων φωνηέντων .
17. Παρουσιάζεται συριστικοποίηση του –τ στην ακολουθία –τι (=si) .
18. Η μυκηναϊκή δεν έχει άρθρο και συνήθως παρουσιάζει αναύξητους ρηματικούς τύπους .

Πρώιμες Γραφές-Γραμμική Β




Η Τρίτη Αιγαιακή γραφή, η Γραμμική Β΄αποτελεί αναπροσαρμογή του συστήματος Α. Περιλαμβάνει 3 ειδών σημεία:
-συλλαβογράμματα που αποδίδουν και μια συλλαβή και χρησιμοποιούνται για τον συλλαβισμό του φωνητικού σχήματος της λέξης.
-ιδεογράμματα
-αριθμητικά σημεία.
Η Γραμμική Β΄χρησιμοποιήθηκε στην Κρήτη και σε όλο το Μυκηναικό κόσμο από το 1400π.Χ. μέχρι το 1100π.Χ. Η γραφή αυτή ήταν δύσχρηστη και αποτελούσε το μονοπώλιο μιας μικρής επαγγελματικής τάξης, που την χρησιμοποίησαν για γραφειοκρατικούς και εμπορικούς σκοπούς. Η αποκρυπτογράφηση της από τον M.Ventris και τον J.Chadwick το 1952, έδειξε ότι η γλώσσα της νέας γραφής ήταν αρχαία ελληνική πράγμα που μετέθεσε οριστικά την Μυκηναικη εποχή από την προιστορία στην Πρωτοιστορική.
Η Γραμμική Β΄-1450-1200π.Χ. Το ερέθισμα που προκάλεσε η Γραμμική Β΄ήταν η επαφή των μυκηναίων με τους κατοίκους του νησιού του Μίνωα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η γραφή αυτή υιοθετήθηκε αποκλειστικά για λογιστικούς λόγους. Χρονολογικά πρέπει να τοποθετηθεί μετά τις αρχές του 16ου αι.π.Χ. Η αυθεντική Μινωική γραφή εμφανίζεται περ.το 2000π.Χ.

Η εμφάνιση του τρίτου και τελευταίου είδους αιγαιακής γραφης, της Γραμμικής Β΄του Έβανς, συνήθως τοποθετείται στον 15ο αι.π.Χ. Μπορούμε όμως βασικά να υποθέσουμε ότι εμφανίστηκε σε κάποια αρκετά παλαιότερη χρονολογία. Επειδή, η δομή της Γραμμικής Ά παραμένει ακόμη ατελώς γνωστή, δεν είναι εύκολο να εικάσουμε γιατί χρειάστηκε ένα νέο σύστημα γραφής. Από ό,τι μπορούμε να αντιληφθούμε, η Γραμμική Β΄διαφέρει από τη Γραμμική Α΄, σε δύο σημαντικά σημεία: στην εσωτερική δομή του συστήματος και στην εξωτερική μορφή των συμβόλων.
Σε ό,τι αφορά τη δομή, είδαμε ότι οι κατάλογοι στις πινακίδες της Γραμμικής Α΄συνήθως αποτελούνται από μεμονωμένα σύμβολα (που φαίνεται να είναι ιδεογράμματα) και από ομάδες συμβόλων (που μοιάζουν να αναπαριστούν συλλαβές της ομιλούμενης γλώσσας): μόνο σπάνια διαπλέκονται ιδεογράμματα με φωνητικά σύμβολα στην ίδια φράση. Αντίθετα, η Γραμμική Β΄χρησιμοποιεί συχνά ομάδες φωνητικών συμβόλων που ακολουθούνται από ένα ιδεόγραμμα, έτσι που και τα φωνητικά σύμβολα και το ιδεόγραμμα να αναφέρονται στο ίδιο αντικείμενο.
Επιπλέον, μολονότι η Γραμμική Β΄έχει πολλά κοινά χαρ/α με την αρχαιότερη της Γραμμική Α΄, άλλα στοιχεία της εμφανίζουν μεγαλύτερη ομοιότητα με την ιερογλυφική-εικονογραφική γραφή. συνεπώς, είναι προτιμότερο να θεωρήσουμε τη Γραμμική Β΄συγγενή της Γραμμικής Α΄, αλλά όχι άμεση διάδοχο της.
Επίσης, η Γραμμική Α΄έχει διάδοση μέσα στην Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου. Η Γραμμική Β΄έχει μικρή διάδοση μέσα στην Κρήτη. Είναι στην Κνωσό και τα Χανιά και δεν έχει καμιά διάδοση στα νησιά του Αιγαίου. Επίσης, βρίσκεται σε μεγάλους αριθμούς στην Ηπειρωτική Ελλάδα (Πελ/νησο, Στερεά). Έχει βρεθεί σε μεγάλα αρχεία στην Πύλο στις Μυκήνες, Θήβα, στην Κέρκυρα και στην Τίρυνθα. Μια άλλη διαφορά είναι ότι τα κείμενα της Γραμμικής Β΄είναι οικονομικά, τεχνικά κ φορολογικά.
Υπάρχει όμως και μια ομοιότητα, πολλά από τα σημεία είναι όμοια στην Α΄και τη Β΄. Ο αριθμός των σημείων είναι περ.80.
Υπάρχουν όμως διαφορετικά σημεία τα οποία επαναλαμβάνονται. Αυτό σημαίνει διαφορετική γλώσσα. Ένα άλλο χαρ/κό διαφορετικό είναι ότι στην Γραμμική Α΄συναντάμε ένα ιδεόγραμμα που ακολουθείται από αριθμούς. Στη Γραμμική Β΄υπάρχει ένα ιδεόγραμμα, οι αριθμοί και η λέξη των ιδεογραμμάτων κάτι που δεν υπάρχει στην Ά. Άλλη μια διαφορά είναι οι σημαντικές διαφορές στο μετρικό σύστημα. Υπάρχουν στην Ά κλάσματα ενώ στη Β΄δεν υπάρχουν. Στη Β΄υπάρχει ένα δεκαδικό σύστημα. Στη Β΄υπάρχουν πολύ μεγαλύτερα κείμενα και πινακίδες. Όταν αποκρυπτογραφήθηκε η Γραμμική ΄Β υπήρξαν ελπίδες να αποκρυπτογραφηθεί και η Γραμμική Ά, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε.

Χρονολόγηση
Ο Έβανς χρονολογεί τις επιγραφές Γραμμικής Β΄της Κνωσού στο τέλος της ύστερης κνωσιακής ανακτορικής περιόδου, που σήμερα συνήθως τοποθετείται γύρω στο 1375. αυτή ή κάποια κοντινή προς αυτή, χρονολογία παραμένει ακόμη ή πιο πιθανή, παρά τις αντιρρήσεις που διατύπωσε ο Palmer για τις μεθόδους και τα επιχειρήματα του Έβανς. Πάντως, οι μεγάλες ποσότητες επιγραφών Γραμμικής Β΄που βρέθηκαν στην Πύλο το 1939, καθώς και στα μεταπολεμικά χρόνια, θα πρέπει να τοποθετούν σε μια πολύ νεότερη χρονολογία. Οι επιγραφες αυτές ανήκουν σε κάποια ύστερη φάση της ΥΕ ΙΙΙβ (γύρω στο 1200). Αυτή είναι και η κατά προσέγγιση χρονολόγηση των λίγων κειμένων που ανακαλύφθηκαν στις Μυκήνες τη δεκαετία του 1950 και στην Τίρυνθα τη δεκαετία του 1970. η χρονολογία των πινακίδων από τη Θήβα της Βοιωτίας δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα πρωτού δημοσιευτεί πλήρως η σχετική κεραμική. Βάσει των σημερινών μας γνώσεων, φαίνεται να είναι λίγο πολύ σύγχρονες με τις πινακίδεςς της Πύλου.
Εκτός από τις επιγραφές που είναι χαραγμένες σε πήλινες πινακίδες και σφραγίσματα, και οι οποίες αποτελούν τον κύριο όγκο του υπάρχοντος υλικού σε Γραμμική Β΄, είναι γνωστά και μικρά «γραπτά» κείμενα, ζωγραφισμένα δλδ πάνω σε πήλινα αγγεία που προέρχονται από διάφορες ηπειρωτικές τοποθεσίες, όπως η Ελευσίνα, οι Μυκήνες, ο Ορχομενό, η Θήβα και η Τίρυνθα, καθώς επίσης και από την Κνωσό και τα Χανιά. Οι χρονολογίες κατασκευής τους κυμαίνονται ανάμεσα στον 14ο και τον 13ο αι.
Η χρονολογία των αρχείων των πινακίδων της Κνωσού, σύμφωνα με τον Έβανς, βρέθηκαν στο στρώμα καταστροφής που χρονολογείται πριν το 1400. όταν κατασράφηκε το στρώμα, κατά την άποψη του Έβανς, ήρθαν οι Μυκηναίοι. Αυτή η άποψη δεν έχει αμφισβητηθεί. Το 1939 άρχισε να ανακαλύπτεται το αρχείο του ανακτόρου της Πύλου(ένα από τα μεγάλα μυκηναικά κέντρα της Πελ/ννήσου). Το αρχείο αυτό χρονολογείται το 1190 δλδ είναι σχεδόν 200 χρόνια νεότερο από τη χρονολόγηση που έδωσε ο Έβανς για το αρχείο της Κνωσού. Ο Palmer αμφισβήτησε τη χρονολόγηση του Έβανς και χρονολόγησε τις πινακίδες της Κνωσού στην ύστερη μυκηανική ΙΙΙγ, γύρω στο 1200. Ο Palmer στηρίχτηκε σε μια κριτική ανάγνωση στα ημερολόγια της ανασκαφής του Έβανς που τηρούσε ο βοηθός του Μακιένζι. Μια συμβιβαστική λύση για τη χρονολόγηση πρότεινε ο M.Popham που μελέτησε τη χρονολόγηση των αγγείων έτσι πρότεινε μια χρονολόγηση για το αρχείο της Κνωσού που είναι το 1375. η άποψη του Popham αυτή τη στιγμή κυριαρχεί. Ο J.Oriessen πρότεινε μια διαφοροποίηση των πινακίδων με βάση τις θέσεις εύρεσης τους. θεώρησε ότι είναι αυτές που καταγράφουν άρματα, δλδ τη θέση του αναβάτη. Θεωρεί ότι οι πινακίδες των αρμάτων χρονολογούνται γύρω στο 14ο ΥΜΙΙ. Όλες οι πινακίδες της Κνωσού ανήκουν στην YMIIIα ή ΥΜΙΙβ δλδ γύρω στο 1250. το σύνολο των πινακίδων που ψήθηκαν, στην πυρκαγιά του ανακτόρου της Κνωσού, σώθηκαν και έτσι γνωρίζουμε γι αυτέςàαφορούν οικονομικές πράξεις ενός έτους.
Το ανάκτορο της Πύλου ανασκάφηκε στον μεσοπόλεμο από τον Αμερικάνο W.Blegen αλλά σταμάτησε λίγο πριν τον πόλεμο. Οι πινακίδες είναι καλά τεκμηριωμένες. Αυτές τις μελέτησε και άρχισε να τις δημοσιεύει ο E.Bennett και χρονολογούνται στο 1190-1200.
Ένα άλλο κέντρο που βρέθηκαν πινακίδες το 1950 είναι οι Μυκήνες. Βρέθηκαν έξω από την Ακρόπολη, μέσα στα σπίτια τα οποία ονομάζονται Οικία των σφηγγών, οικία των ασπίδων και οικία του λαθρέμπορα. Στην τελευταία οικία βρέθηκαν επιγραφές σε πινακίδες και σε αγγεία, περ.30. οι οικίες αυτές θεωρούνται ότι λειτουργούσαν ως παραρτήματα του ανακτόρου δλδ ως κτήρια που εκτελούνται μερικές από τις τελετουργίες του ανακτόρου. Είναι επιγραφές οικονομικής και φορολογικής φύσεως.
Το άλλο μεγάλο κέντρο είναι η ακρόπολη της Τίρυνθας, κοντά στις Μυκήνες. Εκεί έχουν βρεθεί ορισμένες πινακίδες που χρονμ 3ολογούνται στην ΥΜΙΙΙβ.
Οι Θήβες είναι ένα τεράστιο Μυκηναικό κέντρο, κατοικείται από την πρώιμη, μέση και ύστερη εποχή του χαλκού. Είναι δύσκολο έτσι να εντοπίσουμε ίχνη του Μυκηναικού ανακτόρου. Έχει βρεθεί ένα μικρό αρχείο το 1964. μπορεί να ήταν εργαστήριο υφασμάτων. Στη Θήβα υπάρχει η εξής ιδιομορφία: σε διάφορα σημεία της πόλης βρίσκονται ομάδες σφραγισμάτων. Συμπεραίνουμε ότι τα σφραγίσματα με τα σημεία της Γραμμικής Β΄έχουν φυλαχτεί για να περαστούν μετά στις πινακίδες. Προσωρινή φύλαξη ως την καταγραφη στις πινακίδες. Αυτά τα σφραγίσματα έχουν ως αντικείμενα τις μετακινήσεις ζώων.
Πινακίδες της Γραμμικής Β΄βρέθηκαν αποσπασματικά κ στην Ελευσίνα. Μια μεγάλη ανακάλυψη τη δεκαετία του ’70 είναι στην Καφκανιά της Ολυμπίας μέσα σε ένα οικισμό, όπου βρέθηκε ένας λίθος με μία επιγραφή της Γραμμικής Β΄. είναι εξαιρετική αυτή η περίπτωση γιατί είναι η μοναδική επιγραφή της Β΄σε λίθο, είναι εκτός του χρονολογικού πλαισίου που γνωσρίζουμε κ δεν ανήκει σε αρχεία, είναι μια επιγραφή εντελώς μεμονωμένη.
Πουθενά δεν έχουμε βρει επιγραφές ιδιωτικής φύσης, είναι όλες διοικητικες. Τι είναι αυτά τα αρχεία; Αναφερόμαστε σε ανατολικά και μυκηναικά αρχεία. Ένα αρχείο συνίσταται σε ένα χώρο στα μεγάλα κτήρια που ονομάζονται ανάκτορα με ράφια όπου συγκεντρωνονταν τα διοικητικά έγγραφα υπό μορφή πινακίδων. Τα αρχεία που αποτελούν μικρό τμήμα του συνόλου και ενδεχομένως όχι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Από τον τρόπο εύρεσης τα θραύσματα αρχείων χωρίζονται σε αυτά που είναι τμήμα πραγματικου χαρ/α όπως αυτό που βρέθηκε σε ανάκτορο της Πύλου, και αυτές οι πινακίδες
που βρίσκονται σε αποθήκες.




Σχήμα-μορφή πινακίδων
Επιγραφές της Γραμμικής Β΄απαντώνται σε 4 κατηγορίες αντικειμένων: σε πήλινες πινακίδες, πήλινα δελτάρια, πήλινα σφραγίσματα και πήλινα αγγεία.
Ο ίδιος τρόπος γραφής χρησιμοποιείται για επιγραφές σε πινακίδες, δελτάρια και σφραγίσματα. Ο γραφέας έπαιρνε μαι αιχμηρή γραφίδα και χάρασσε τα σύμβολα πάνω σε ένα κομμάτι μαλακού πηλού. Ύστερα άφηνε στον ήλιο τα εγχάρακτα κομμάτια του πηλού για να ξεραθούν. Είναι σαφές, τόσο από αυτή τη διαδικασία, αλλά κ από ενδείξεις στα κείμενα, τα οποία μερικές φορές κάνουν λόγο για «εφέτος» κ για «πέρυσι», ότι οι πινακίδες σε κάθε ανάκτορο αποτελούσαν τα αρχεία ενός μόνο έτους. Σε κάθε περίπτωση αυτά τα πήλινα γραπτά μνημεία οφείλουν τη διατήρηση τους στις μεγάλες πυρκαγιές που κατά περιόδους έπληξαν θέσεις της εποχής του χαλκού στο Αιγαίο. μερικές πινακίδες είχαν μαυρίσει ή φθαρεί από τη φωτιά σε τέτοιο βαθμό που ήταν αδύνατι να διαβαστούν. Παραμένει όμως μια επαρκής ποσότητα υλικού από την Κνωσό και την Πύλο, ώστε να έχουμε μια γενική εικόνα του είδους των «ανακτορικών»αρχείων αυτών των δύο θέσεων. Ο πολύ μικρότερος αριθμός πινακίδων από τις Μυκήνες και τη Θήβα καθώς κ η ελάχιστη ποσότητα από την Τίρυνθα, αποκαλύπτουν ότι και αυτά τα ανάκτορα τηρούσαν αρχεία κατά πολύ όμοια με εκείνα της Πύλου και της Κνωσού.
Οι πήλινες πινακίδες, οι οποίες αποτελούν τον κύριο όγκο των επιγραφών, είναι κυρίως δύο σχημάτων: του αποκαλούμενου «φοικινόφυλλου» τύπου και του τύπου «σελίδας». Ο «σελιδόσχημος» τύπος είναι κατάλληλος ιδίως για μακρούς καταλόγους προσωπικού κλπ., ενώ ο «φοινικόφυλλος» τύπος για μεμονωμένες δοσοληψίες και υπολογισμούς. Οι πινακίδες Γραμμικής Β΄ποικίλουν ως προς το μέγεθος. Οι «σελιδόσχημες» πινακίδες έχουν μέγιστο ύψος 24,13 εκ. και μέγιστο πλάτο 11,43εκ. , ενώ οι πινακίδες «φοινικόφυλλου» τύπου φτάνουν σε μήκος 17,8εκ. και σε πλάτος 3,8εκ.
Οι συνθήκες εύρεσης στην Κνωσό και την Πύλο μαρτυρούν ότι μερικές τουλάχιστον πινακίδες φυλάγονταν σε ξύλινα κιβωτίδια κ ασφαλίζονταν με σφράγισμα. Τα λίγα ενεπίγραφα σφραγίσματα που έχουν διασωθεί αναφέρονται στο περιεχόμενο των πινακίδων που βρίσκονταν μέσα στο κιβωτίδιο. Τα 23 πήλινα δελτάρια που βρέθηκαν στην Πύλο αρχικά είχαν κολληθεί πάνω σε πανέρια. Όπως και τα σφραγίσματα, φέρουν επιγραφές που προσδιορίζουν το περιεχόμενο της αντίστοιχης συλλογής πινακίδων.
Αντίθετα από τις πινακίδες, τα σφραγίσματα κ τα δελτάρια, τα ενεπίγραφα αγγεία δεν ανήκουν στα «αρχεία» των ανακτόρων. Οι επιγραφές ήταν γραπτές(δλδ ζωγραφισμενες) κ όχι χαραγμένες πάνω στην επιφάνεια τους: πρόκεται για επιγραφές που προφανώς αναφέρουν το τόπο προέλευσης του περιεχομένου. Ο μεγαλύτερος αριθμός επιγραφών σε αγγεία (περις.από 60) προέρχεται από τη Θήβα και τα αγγεία αυτά είναι στην πλειονότητα τους μεγάλοι ψευδόστομοι αμφορείς.




Συνήθειες γραφέων
Όπως η Γραμμική Ά έτσι κ η Γραμμική Β΄γραφόταν από τ’αριστερά προς τα δεξιά, αλλά σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες, η ομοιότητα ανάμεσα στα δύο συστηματα είναι ελάχιστη. Η εικόνα που παρουσιάζουν τα κείμενα της Γραμμικής Β΄είναι, σε γενικές γραμμές, κομψότερη κ πιο μεθοδική από ό,τι στα κείμενα της Γραμμικής Ά. Στις «σελιδόσχημες» πινακίδες της Γραμμικής Β΄, οι γραφείς συνήθως χώριζαν τα διάφορα μέρη με οριζόντιες γραμμές. μερικές φορές, τμήμα ή ακόμη κ ολόκληρη η πλευρά, μιας πινακίδας χαρασσόταν με γραμμές, έστω κι αν δεν γραφόταν ποτέ. Τα κείμενα συχνά τα χώριζαν σε «παραγράφους» αφήνοντας κενές σειρές. Οι γραφείς της Γραμμικής Β΄σπάνια ακολουθούσαν τη συνήθεια της Γραμμικής Α΄να μεταφέρουν μία λέξη από μια σειρά στην επόμενη, αλλά όταν ο χώρος ήταν περιορισμένος, τελείωναν τη λέξη με μικρούς χαρ/ες πάνω από τη σειρά που έγραφαν. Σε μικρές πινακίδες οι ομάδες των λέξεων χωρίζονται σε τμήματα με μεγάλες κάθετες γραμμές. Αν χρειαζόταν, μια επιγραφή συνεχιζόταν στο πίσω μέρος της πινακίδας ή στο πλάι. Η ποικιλία στο μεγεθος των χαρ/ων είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄. καμιά φορά είναι φανερό ότι η λέξη γράφεται με μεγάλους χαρ/ες γιατί αναφέρεται σε ολόκληρη την επιγραφή, αλλά σε άλλες περιπτώσεις ο λόγος για τον οποίο ποικίλει το μέγεθος δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Σε μερικές πινακίδες υπάρχει ένα σημάδι ελέγχου με τη μορφή ενός μικρού σταυρού. Κάποιες πινακίδες εμφανίζουν σαφή ίχνη προηγούμενης επιγραφής πυ είχε εν μέρει σβηστεί ώστε να δημιουργηθεί χώρος για τη διορθωμένη εκδοχή. Αυτό π.χ. ισχύει για τις περισσότερες επιγραφές της συλλογής Un της Πύλου.
Η μελέτη των ειρών των γραφέων στα μεγάλα αρχεία της Κνωσού και της Πύλου έχει φτάσει τώρα σε προχωρημένο στάδιο: 45 διαφορετικές χείρες έχουν αναγνωριστεί στην Πύλο και 66 στην Κνωσό. Η εκτεταμένη έρευνα των γραφικών διαφορών έχει διευκολύνει τη συνένωση πολλών ενεπίγραφων θραυσμάτων.

Ταξινόμηση των επιγραφών της Γραμμικής
Η σύγχρονη έρευνα των επιγραφών και των χεριών που τις έγραψαν έχει διαιρέσει τα κείμενα σε κατηγορίες, ανάλογα με το αντικείμενο στο οποίο αναφέρονται (κεφαλαίο γράμμα). Πολλές κατηγορίες υποδιαιρούνται με σκοπό να δηλώσουν διαφορετικές ταξινομήσεις των περιεχομένων (μικρό γράμμα). Ο προσδιορισμός της κατηγορίας βρίσκεται μετά από από τα γράμματαπου δηλώνουν τον τόπο προέλευσης της επιγραφής, και ακολουθεί ο αύξων αριθμός από τους ανασκαφείς.
Μπροστά, λοιπόν, μπαίνει με δύο κεφαλαία γράμματα η γεωγραφική θέση στην οποια βρέθηκε η πινακίδα. Π.χ.EL=Ελευσίνα, KH=Χανιά, KN=Κνωσός, MY=Μυκήνες, OR=Ορχομενός, PY=Πύλος, TH=Θήβα, TI=Τίρυνθα. Δίπλα μπαίνει η δεύτερη κατάταξη που γίνεται με βάση τα ιδεογράμματα σε πινακίδες Ά. Τα ιδεογράμματα πήραν και εκείνα από ένα νούμερο κ ένα αλφαβητικό γράμμα. Οι πινακίδες κατατάθηκαν με βάση τα ιδεογράμματα. Π.χ. ΚΝ L125=θέση, θέμα, που μπορεί να σημαίνει και το ιδεόγραμμα , σειρά L, περιλαμβάνει το ιδεόγραμμα.
Μια άλλη πινακίδα π.χ.PY A 375 + 78, είναι από την Πύλο, σειρά Α και οι αριθμοί είναι αυτοί, κάτι σαν παραπομπή. Βρίσκουμε έτσι την πινακίδα. Η Α σειρά είναι πινακίδες ατόμων και προσώπων.
Ταξινομήθηκαν δλδ οι πινακίδες κατά θέση γεωγραφικά και κατά θέματα δλδ κατά ιδεογράμματα.

Τα βασικά στοιχεία της Γραμμικής Β

Τα βασικά στοιχεία του συστήματος γραφής είναι 1.τα συλλαβογράμματα, 2.τα ιδεογράμματα, 3.τα σύμβολα μέτρων και σταθμών και 4.τα αριθμητικά σύμβολα.

Αποκρυπτογράφηση

Η πρώτη προσπάθεια αποκρυπτογράφησης έγινε από την Alice Kober προς τη μεθοδική απομόνωση των ομάδων συμβόλων που παρουσίαζαν σημεία γραμματικής κλίσης. Η Kober παρουσίασε μια σειρά από πιθανά παραδείγματα ουσιαστικών, στα οποία η μεσαία και η τελευταία σειρά έμοιαζαν να αποτελούν παραλλαγές των λέξεων της επάνω σειράς. Σε ορισμένες λέξεςι, η αλλαγή τύπου ήταν τόσο ομαλή ώστε μπορούσε να προβλεφθεί. Επειδή οι λέξεις αυτές εμφανίζονταν ως ουσιαστικά και φαίνονταν να κλίνονται σύμφωνα με τον ίδιο κανόνα, η Kober αποτόλμησε να τα εντάξει στην «πρώτη κλίση» της «μινωικής» γλώσσας. Βάσει των κανόνων κλίσης που είχε εντοπίσει, κατέληξε σε κάποια προσωρινά συμπεράσματα σχετικά με τις φωνητικές συγγένειες των ίδιων συμβόλων. Επίσης, διαχώρησε τα γένη.
Αφού πια είχαν τεθεί τα θεμέλια από την Kober, o M.Ventris ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει γοργή πρόοδο προς την αποκρυπτογράφηση της γραφής. Από τις αρχές του 1951 έως τον Ιούνιο του 1952 έστειλε σε ορισμένα ενδιαφερόμενα για το ζήτημα για το ζήτημα πρόσωπα μια σειρά από «Σημειώσεις εργασίας πάνω στην έρευνα της μινωικής γλώσσας», όπου κατέγραφε τις μεταβαλλόμενες απόψεις του, ενώ στο μεταξύ είχε λάβει υπόψη του κ τη δημοσίευση των πινακίδων της Πύλου. Έκανε το λάθος να μεταφράζει ολόκληρες τις λέξεις όπως τις έβρισκε, στηριζόμενος στις επισφαλείς ενδείξεις της κυπριακής γραφής και στην εξαρτώμενη από τα συμφραζόμενα καθοδήγηση που προσέφεραν τα ιδεογράμματα. Ο Ventris έκανε ένα πλαίσιο και έβαλε μέσα τους συνδυασμούς των σημείων. Βρήκε ότι μερικά έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα με τα άλλα και άρα αυτά είναι τα φωνήεντα. Και το πιο συχνό ήταν το α, προχώρησε μετά με βάση τα γεωγραφικά ονόματα, έκανε συσχετισμό και κατέληξε το 1952 να πει ότι είναι ελληνικά. Έτσι, σε συνεργασία με τον γλωσσολόγο Chadwick κατόρθωσαν να αποκρυπτογραφήσουν τα περισσότερα σύμβολα της Γραμμικής Β΄και να αποδείξουν ότι η γραφή αυτή είναι ελληνική ή η γλώσσα που μιλούσαν επί Γραμμικής Β΄στην Κνωσό ήταν ελληνική ή η ίδια γλώσσα που μιλούσαν κ οι Αχαιοί.



Ko-no-so=Κνωσός
A-mi-ni-so=Αμνισός
Ty-li-so=Τυλισός

Πώς καταγράφουμε τα ιδεογράμματα; Τα καταγράφουμε με την αντίστοιχη λέξη στα λατινικά.
Η Γραμμική αποτελείται από 5 φωνήεντα ο,ε,η,ο,ου και 87 σημεία συλλαβογράμματα. Είναι σημαντικό ότι υπάρουν χώρια φωνήεντα π.χ. συναντάμε το εξής τύπο:
O o-pe-ro=ώφελος, είναι αντωνυμία.

Υπάρχουν πάνω από 100 ιδεογράμματα, εξ αυτών πάνω από 50 είναι αναγνωρίσιμα, δλδ τα καταλαβαίνουμε. Υπάρχουν μερικά μη αναγνωρίσιμα και μπορούν να ερμηνευτούν με διάφορες ερμηνείες. Μέσα στη γλώσσα υπάρχουν τα αριθμητικά, τα οποία είναι απλά, το σύστημα είναι δεκαδικό και μπορούμε να το αποστηθήσουμε:
Ι =μονάδα
_ = δεκάδα
ο =χιλιάδα

επομένως,
επίσης, υπάρχουν μέσα στα κείμενα μέτρα και σταθμά. Μέτρα για τα στερεά, υγρά για τα οποία έχει γίνει μεγάλη συζήτηση. Επίσης, μέτρα όγκου και μέτρα όπου μετριέται η επιφάνεια. Έχει γίνει συζήτηση για το τι σημαίνει μέτρο και όγκος, καθώς παρουσιάζει αλλαγές από τη μετάβαση της Γραμμικής Α΄ σε Β΄.
_
re-u-ka pa-we-a oo _ I
_
re-u-ka =λευκά, pa-we-a= φάρεα (σημαίνει ενδυμασία, ρούχα).
Άρα τα λευκά ρούχα 231.
Δεν ξέρουμε όμως τι είδους συναλλαγή είναι πίσω από αυτό. Πιθνανόν να είναι μια απλή καταγραφή.
Άρα είναι ελλειπτική η γραφή. τα περισσότερα κείμενα είναι έτσι. Γενικά η γραφή δεν έχει πολλές φράσεις, τα ρήματα είναι ελάχιστα. Υπάρχει ένα άλλο ρήμα.

to-sa e-re-u-te-ro-se δλδ τόσο ελευθέρωσε
δλα τόσα αγαθά τα απέδωσε δίχως φόρα.
Άρα η λέξη ελεύθερος δεν παραδίδεται στη Γραμμική ως κύρια λέξη αλλά ως ρήμα και επίθετο. Είναι ένα από τα λίγα ρήματα που παρουσιάζονται στις πινακίδες. Άρα το μισό κείμενο έχει κύρια ονόματα τα οποία μπορεί να είναι προσώπων ή τοπωνύμια.

Η γεωγραφία των Μυκηναίων Βασιλείων:

Επειδή πρόκειται για κείμενα διοικητικά, ενδιαφέρει την αρχή ο γεωγραφικός της προορισμός. Υπάρχουν πολλά τοπωνύμια, τόσο στην Πύλο όσο και την Κνωσό. Αν καταφέρουμε να βάλουμε τα τοπωνύμια στον χάρτη θα ξέρουμε μέχρι που εκτείνεται, ποιο είναι το πεδίο άσκησης. Αυτό είναι δύσκολο. Μερικά γνωστά τοπωνύμια είναι η Κνωσός, η Φαιστός, η Τυλίσός, τα άλλα είναι άγνωστα.
Η πιο απομακρυσμένη περιοχή που καταγράφεται στις πινακίδες είναι δύο γεωγραφικοί όροι:
Ku-de-ni-ja=Κυδωνία (όνομα Χανίων στην αρχαιότητα) και
A-pa-ta-wa=Απτάβα (ίσως δλδ Άπτερα).
Τα στοιχεία είναι αποσπασματικά, πολλά τοπονύμια τα αγνοούμε. Τι γίνεται στην Πύλο; Εκεί πρωτεύουσα είναι η Πύλος που λέγεται: Pu-ro
Το βασίλειο χωρίζεται σε δύο μέρη που ονομάζονται η ευθάδε επαρχία και η εκείθε. Διοικητικές διαιρέσεις. Έχουμε μια εικόνα της βιογραφίας των βασιλείων. Το 60% των λέξεων που απαντώνται είναι ονόματα ανθρώπων και ένα μεγάλο ποσοστό είναι ελληνικά. Αναγνωρίσιμα και ίσως γνωστά και από τον Όμηρο. Τα περισσότερα είναι γνωστά από μεταγενέστερα ονόματα ελληνικά και όσα δεν είναι, τα θεωρούμε κληρονομιά από την Γραμμική Ά.
A-phi-me-de= Αμφιμήδης.

Παραδίδονται και ονόματα επαγγελματων. Οι επαγγελματίες απέδωσαν ομάδες και σε αυτές τις ομάδες αναμένεται το τελικό προιόν. Μία γνωστή ομάδα είναι αυτή που αποτελείται από το ka-ke-u=χαλκός
Άλλη μια λέξη η a-ra-ra-te-ja= δλδ οι γυναίκες που γνέθουν. Βγαίνει από τη λέξη ηλακάτη γης, το αδράχτι, το γνέσιμο και υπάρχει επαγγελματική ομάδα.
Άλλη μια η me-ri-ti-ja=είναι λέξη που έχει σχέση με το άλεσμα. Αυτές που τρίβουν το σιτάρι για να γίνει αλεύρι. Έχουμε μία σειρά επαγγελματικών ονομάτων.

Πληροφορίες για την οργάνωση της Μυκηναικής κοινωνίας:
Τα ανάκτορα είναι μεγάλα διοικητικά κέντρα, ασκείται ο έλεγος και τηρούνται τα αρχεία και η διακίνηση των προιόντων. Τι ξέρουμε για την κοινωνία; Έχουμε διάφορες ειδήσεις και όρους για την κορυφή της κοινωνίας. Ο άναξ είναι λέξη Ομηρική η οποία συναντάνται και στη Γραμμική με την εξής διατύπωση ως wa-na-ka.
Γενικά η λέξη αν και αποδίδει τον ανώτατο άρχοντα, δεν συναντάνται πολλές φορές στη Γραμμική. Συνήθως είναι ως επίθετο. Στα αρχεία συναντάνται και η λέξη βασιλεύς αλλά με άλλη έννοια qa-si-re-u.
Αυτή δεν έχει σχέση με τη σημασία του όρου αλλά είναι πρόσωπα μικρής σημασίας, αρχηγοί δευτ/οντες κ.α. Η σημασία όρων στη Γραμμική Β΄παραλλάσει από την εποχή των κλασικών χρόνων.
Υπάρχει και ένας άλλος που απρουσιάζεται με μεγάλη συχνότητα και φαίνεται ότι είναι ένα σημαντικό πρόσωπο. Ka-wa-ke-ta=Λαβαγιέτας δλδ ο ηγέτης του λαού. Ο λαός έχει και τη σημασία του στρατού. Αυτός που ηγείται του λαού ηγείται και του οπλισμένου λαού του στρατού.
Αυτοί που εμφανίζονται να είναι στρατιωτικοί με ισχύ είναι οι e-qe-ta=μοιάζει να είναι στρατιωτικοί με σημαντική θέση. Προέρχεται από το ρήμα έπομαι άρα οι επέται είναι οι ακόλουθοι, αυτοί που ακολουθούν. φαίνεται ότι ήταν μια ομάδα στρατιωτικοί αριστοκράτες.
Αναφέρεται συχνά η λέξη da-mo=ο δήμος. Ομάδες χωρικών οι οποίοι κατέχουν τμήματα της γης είναι μια συλλογικότητα. Μαθαίνουμε π.χ. ότι ο da-mo έχει τόση έκταση γης ωφείλει τόσα. Είναι δλδ ομάδες μικρές αυτόνομες κοινότητες.
Εκτός από αυτούς η διοίκηση ασκείται και σε ομάδες των τεχχνιτών. Η διοίκηση ασκείται και στο da-mo, στις ομάδες και στα ιερά.
Υπάρχουν ιερά τα οποία είναι οικονομικές οντότηες, έχουν γη, τη νοικιάζουν, δέχονται προσφορές και αναδιανέμουν το προιόν. Η πληρέστερη πινακίδα που έχουν αφορά ένα ιερό. Η πληρέστερη πινακίδα από την Πύλο είναι η ερυθρά που διεκδικεί ένα τμήμα γης. Επομένως έχουμε και από την Πύλο. Αυτά καταγράφονται στις πινακίδες. Μπορεί να υπάρχουν κ άλλου είδους ομάδες που δεν ενδιαφέρουν το ανάκτορο. Στις πινακίδες έχουμε το διοικητικό εύρος του ανακτόρου, το οποίο είναι μερικό, όχι όλο.
Τέλος, αναφέρεται μια ομάδα που καταγράφεται ως do-e-ro και do-e-ra= είναι δούλοι με βάση τη λέξη κ με βάση τι σημαίνει από την κλασική Ελλάδα. Είναι δούλοι δλδ εξαρτώνται νομικά από ένα πρόσωπο. Το ίδιο σημαίνει και το πρόσωπο εδώ; Αυτό δεν το ξέρουμε. Αυτοί στερούνται ελευθερίας. Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι εξαρτημένοι, τους δίνονται ορισμένα προς το ζην. Είναι στην κάτω βαθμίδα. Σημαντικό είναι ότι οι γυναίκες που χαρ/ζονται ως du-e-ra είναι περισσότερες από τους άνδρες. Δλδ η δούλοι αποκτώνται είτε γιατί κάποιος γενήθηκε σε δουλεία είτε κάποια δύναμη στρατιωτική κατέστησε ένα χωριό και εξαπρώλησε τους κατοίκους. Αυτό έχει δημιουργήσει συζήτηση για κάποιο λόγο. Η έννοια της δουλείας είναι ένα στοιχείο που ήρθε αργότερα. Η έννοια εκμετάλευσης της εργασίας ήρθε αργότερα. Υπήρχε αμηχανία τι κάνουν τους ανθρώπους που πέφτουν στα χέρια των εχθρών. Δεν ξέρουμε. Τις γυναίκες τις κρατούσαν γιατί δουλεύανε και κάναν παιδιά. Αυτό το συναντάμε στα πρώιμα κείμενα. Γι αυτό μάλλον οι γυναίκες είναι πολλές.
Υπάρχουν πολλές ομάδες γυναικών τεχνίτριες που είναι αιχμάλωτες γιατί αναφέρονται με το όνομα της πατρίδας τους.
Άλλη μια κατηγορία είναι a-ko-ra=από τη λέξη αγείρω που σημαίνει συγκεντρώνω. Οι υπάλληλοι του ανακτόρου που συγκεντρώνουν τα προιόντα. Αυτά τα προιόντα που καταγράφει το ανάκτορο είναι μεγάλες ποσότητες σιτηρών. Επίσης, μαζεύει κρασί, λάδι και σύκα. Τι τα κάνει; Τα συγκεντρώνει και τα αναδιανέμει, τα δίνει ως αμοιβή στους τεχνίτες του. Συγκεντρώνει μέσω φορολογίας προιόντα και τα δίνει στους τεχνίτες. Προιόντα που τους χρειάζονται για λόγους βιοτεχνικούς. Π.χ. λινάρι, μαλλί.
Μαρτυρούνται διάφορα προιόντα βιοτεχνίας. Αυτά είναι τεράστιες ποσότητες υφασμάτων. Συγκεντρώνει προιόντα όπως σανδάλια κ.α. πολύτιμα αντικείμενα, όπως χρυσά, χάλκινα αγγεία. Επίσης, συγκεντρώνει αντικείμενα που σχετίζονται με στρατιωτικές δραστηριότητες, π.χ. όπλα και άρματα. Καταγράφει άλογα, έπιπλα και αρωμαικά προιόντα μόνο στις Μυκήνες. Υπάρχει όμως και μια σειρά από προιόντα που δεν καταγράφει, όμως ξέρουμε ότι υπάρχουν. π.χ. σημαντικό μέρος τροφής ήταν τα όσπρια, τα οποία δεν καταγράφονται ποτέ. Γάλατα κ.α δεν καταγράφει. Προφανώς δεν διατηρούνται. Με το εμπόριο δεν γνωρίζουμε τι γίνεται ως επάγγελμα. Θεωρείται όμως ότι πιθανόν το εμπόριο να το ασκούσε η ίδια η διοίκηση, κρατικό εμπόριο. Και η άποψη αυτή υποστηρίζεται γιατί κάποια αντικείμενα καταγράφονται re-se-nu-wi-ja (κεβενούβια=ξένια), δλδ αυτά που πρόκειται να αποσταλθούν.
Στα 1200 έχουμε πολλές πληροφορίες για το εμπόριο από τα 2 ναυάγια στις ακτές της Τουρκίας και το άλλο στο Ulubιrum περιλάμβαναν ποσότητα από χαλκό, κασίτερο, κεραμικά. Δεν έχουμε στοιχεία σε πινακίδες, αλλά στοιχεία αρχαιολογικά για το εμπόριο έχουμε μόνο. Υπάρχουν πολλές περισσότερες πληροφορίες σε πινακίδες για τη θρησκεία. Αναφέρονται διότι συνήθως καταγράφονται προσφορές στους Θεούς. Είναι ένα θέμα όπου δημιουργεί ενδιαφέρον. Το θέμα θρησκείας σε πινακίδες έχει ενδιαφέρον αυτό που σχετίζεται με τον Δωδεκάθεο των κλασικών χρόνων. Κατεγράφεται ο Δίας, η Ήρα, ο Ποσειδώνας, ο Ερμής και κυρίως ο Διόνυσος.
Μαρτυρούνται όμως κ άλλοι Θεοί, συχνά αναφέρονται η Πότνια po-ti-ni-ja και η Αθηνά a-ta-na. Έχουμε και τα θηλυκά των θεών που στην κλασική αρχαιότητα έχουμε τα αρσενικά τους. π.χ. di-wi-ja=Δίας, po-so-de-ja=Ποσειδώνας. Σημαντική πινακίδα της Πύλου καταγράφει σειρά προσφορών που γίνονται διότι οι εθροί και η κοινωνία θέλει να εξευμενίσει τους Θεούς.

Πρώιμες Γαφές-Κυπριακές Γραφές

Τα δείγματα γραφής που προέρχονται από την Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερης σημασίας. Ήδη από το 1909 ο Έβανς ασχολήθηκε με τις επιγραφές σε πήλινες σφαίρες από την Έγκωμη της ανατολικής Κύπρου που χρονολογούνται στην εποχή του Χαλκού. Αφού εξέτασε τη στενή ομοιότητα ανάμεσα σε μερικά σύμβολα της Έγκωμης και σε εκείνα των Γραμμικών συστημάτων της Κρήτης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και οι τρεις αυτές γραφές συνδέονταν μεταξύ τους. Ήταν επίσης σαφές ότι μια ευθεία γραμμή σύνδεε την κυπριακή γραφή της εποχής του χαλκού, την οποία ο Έβανς ονόμασε κυπρομινωική, με το συλλαβάριο που άκμασε στην Κύπρο κατά την κλασική περίοδο. Οι φωνητικές αξίες του κλασικού κυπριακού συλλαβαρίου είχαν γίνει γνωστές κάμποσα χρόνια πριν γράψει ο Έβανς τον πρώτο τόμο του Scripta Minoa.
Τώρα μπορούν να προστεθούν νέα δείγματα ενεπίγραφων πήλινων σφαιρών από την Κύπρο, πέρα από εκείνα που ήταν γνωστά στον Έβανς, ενώ η ανακάλυψη μεγάλων επιγραφών από την Έγκωμη, που χρονολογούνται στην ύστερη περίοδο της εποχής του χαλκού, μαρτυρα τη χρήση της γραφής εκεί για σκοπούς διάφορους από την απλή τήρηση αρχείων. Η παλαιότερη σωζόμενη κυπρομινωική πινακίδα, που χρονολογείται στον 16ο αι., παρουσιάζει έναν τύπο γραφής που σαφώς προέρχεται από τη μινωική Γραμμική Α΄.
Όλη τη 2η χιλ., η Κύπρος είναι σημαντική γεωγραφική θέση στη Μεσόγειο. Παρουσιάζει ποικιλία πολιτισμικών οντοτήτων, διαφορετικών πολιτισμών και σημαντική ικανότητα συγκέντρωσης. Η θέση της την κάνει σταυροδρόμι. Υπάρχουν όμως και πολιτισμοί που δημιουργούν νέες μορφές. η μεγάλη της σημασία οφείλεται σε κοιτάσματα χαλκού. Εξήγαγε τις περισσότερες ποσότητες χαλκού. Από πλευρά γραφικών συστημάτων η Κύπρος έπαιξε ρόλο στη διάδοση αλφαβήτου.
Γύρω στο 1600 παρουσιάζει μια συλλαβογράμματη γραφή που παίρνει σημεία της Γραμμικής Ά. Αυτά τα σημεία και αυτού του είδους τη γραφή την κρατά απότ ο 1600 ως την κλασική περίοδο. Αποκρυπτογραφήθηκε για την κλασική περίοδο και φάνηκε ότι είναι ελληνική, όχι όμως για την περίοδο που μελετάμε, την ύστερη εποχή του χαλκού. Τα σημεία του Κυπριακού συλλαβαρίου είναι περίπου 76 και τα αντικείμενα στα οποία απαντώνται παραλλάσουν από αυτά της Κρήτης. Τα αντικείμενα απαντούν σε πινακίδες, οι οποίες δεν είναι ψημένες και απαντώνται επίσης σε μεταλλικές πινακίδες και σε πηλό άλλου σχήματος σε κύλινδρο ή σφαίρες. Η ίδια γραφή αντιπροσωπεύει τρεις γλώσσες.
Γύρω στο 1600 έχει βρεθεί μια σημαντική και παλιά πινακίδα από την Έγωμη. Δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί με άλλα παράξενα μνημεία. Αυτή η κατηγορία, οι πρώιμες, όμως θεωρείται ότι σχετίζεται με γλώσσα και πολιτισμό αιγαιακό. Αναφερόμαστε για παραλλαγή της Γραμμικής Ά. Άρα η πρώτη ομάδα. Μιλάμε στα πλαίσια της Κυπρομινωικής.
Εικ.Πινακίδα από την Έγκωμη.Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται σε άλλη γλώσσα και σχετίζεται με την Ανατολική Μεσόγειο.

Μια Τρίτη ομάδα Κυπριομινωικής γραφής, η οποία δεν βρέθηκε στην Κύπρο είναι οι τελευταίες. Μετά το 1200 και βρέθηκε στην Ουγκαρίτ (κοσμοπολίτικη πόλη). Υπήρχαν άνθρωποι που μιλούσαν πολλες γλωσσες. Εκεί βρέθηκε ομάδα πινακίδων που είναι η Τρίτη κατηγορία. Δεν έχουν αναλυθεί. Θεωρείται ότι είναι ομάδα Κυπρίων εμπόρων. Ούτε αυτή η ομάδα έχει αποκρυπτογραφηθεί. Αυτή η Τρίτη ομάδα θεωρείται ενδεχομένως να παίζει ρόλο στη μεταφορά του αλφαβήτου. Μια από τις πρώτες μορφές του αλφαβήτου έχει βρεθεί στην Ουγκαριτ και θεωρείται ότι η Τρίτη ομάδα των πινακίδων σχετίζεται με τη μεταφορά της νέας σύλληψης της γραφής. Ένα από τα προβλήματα που παρουσιάζει η παρουσία της γραφής είναι ότι δεν υπάρχουν σημεία που να συνδέουν την Κύπρο με το Αιγαίο. αυτό έρχεται σε αντιπαράθεση με το 1200.
Δεν είμαστε βέβαιοι για το ποιο είναι το αριθμητικό σύστημα. Υπάρχουν και άλλου είδους αντικειμένων, κύλινδροι, οι ψημένες πινακίδες σημαίνουν ότι πρόκειται να τις κρατήσουν. Το Κυπριακό συλλαβάριο μελετήθηκε και καταστρώθηκε το 1871 από τον Smith. Το θέμα των Κυπριακών γραφών συζητείται πολύ τώρα και γίνεται προσπάθεια μεγάλη αλλά προσκρούει στο γεγονόες ότι έχουμε λίγα μνημεία. Τα πολλά μνημεία είναι τα κλασικά. Χαρ/κό της Κυπριακής γραφής είναι ότι παρουσιάζει ομοιότητες με την Αιγαιακή, αλλά πάντα αργά. Έμεινε η γραφή αυτή σε χρήση ως τον 4ο αι. και ενδεχομένως και αργότερα, ενώ τα πράγματα είχαν αλλάξει στο Αιγαίο.

Πρώιμες Γραφές-Γραμμική Ά

Σύντομη αναφορά στις γλώσσες που αποδίδουν η Γραμμική Ά και η Κρητική Ιερογλυφική:
Ποιες γλώσσες αποδίδουν οι δύο γραφές; Στο χώρο που απαντούν αυτές οι δύο γραφές παρουσιάστηκαν ομάδες που ανήκουν στον Μυκηναικό πολιτισμό. Πριν παρουσιαστούν στο Αιγαίο υπήρχαν κ άλλες ομάδες που μιλούσαν άλλες γλώσσες. Θεωρούν ότι υπάρχουν δύο ερμηνευτικές κατευθύνσεις: -τις ινδοευρωπαικές γλώσσες και –τις μη.
Θεωρείται ότι έχουν επιβιώσει το είδος των όρων και είναι τοπωνύμια ανθραπωνύμια, θεονύμια και ορισμένα αντικείμενα που ενδεχομένως ήταν πολιτισμικού κύκλου προηγούμενου. Μερικές φορές είναι ονόματα φυτών ή ζώων, φυτά όπως η άμπελος και η ελαία. Υπάρχει η άποψη που είναι διαδεδομένη ότι υπήρχε μία σημαντική ινδοευρωπαική γλώσσα, μη ελληνική, η οποία σχετίζεται με τις γλώσσες της Ανατολίας. Άλλη άποψη θεωρεί ότι υπάρχει μία γλώσσα η Μεσογειακή.

●Η Γραμμική Γραφή:
Οι πρώτες επιγραφές με Γραμμική Γραφή ανακαλύφθηκαν στην Κνωσό το 1900 από τον Έβανς. Ο Έβανς στη συνέχεια ονόμασε τη γραφή αυτή έτσι, δλδ, γραμμική, επειδή τα γράμματα της είναι γραμμές (ένα γραμμικό σχήμα) και όχι σφήνες, όπως στη σφηνοειδή γραφή ή εικόνες όντων όπως είναι στην αιγυπτιακή ιερατική γραφή.
Επιγραφές (πινακίδες) με Γραμμική Γραφή έχουν ανακαλυφθεί και από τους: D.Levi, Πλάτωνας-Τουλούπα όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και σε πάρα πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας. Έχουν βρεθεί στα παλαιά ανάκτορα Φαιστού, Αγ.Τριάδας, Ζάκρου, Κνωσού, Μαλίων κ.α. της Κρήτης, αλλά και στην Πύλο, Μυκήνες, Θήβα, Τίρυνθα, Ορχομενό κ.ά.
Τα γράμματα της Γραμμικής γραφής χαράζονταν με αιχμηρό αντικείμενο πάνω σε πήλινες πλάκες, οι οποίες ξεραίνονταν σε φούρνους. Κάποιες πλάκες από αυτές διατηρούνται ως σήμερα εξαιτίας του ότι μια πυρκαγιά στην Κνωσό έψησε τον πηλό τους ο οποίος σε άλλη περίπτωση θα είχε εξαφανιστεί. Οι περισσότερες από τις επιγραφές που έχουν βρεθεί με Γραμμικη Γραφή είναι λογιστικές και ως από αυτο περιέχουν εικόνες ή συντομογραφίες (για υπόδειξη του είδους καταγραφής ή οφειλής) των εμπορεύσιμων προιόντων και αριθμούς (για υπόδειξη της ποσότητας καταγραφής ή οφειλής). Ειδικότερα οι πλάκες που βρέθηκαν στην Κνωσό με τη γραμμική γραφή παρέχουν πληροφορίες για την οργάνωση του βασιλείου, όπως για τις ιδιοκτησίες του βασιλιά, για τις προσφορές στις θεότητες και για τις μετακινήσεις των στρατευμάτων κ.α.
Η Γραμμική Γραφή σύμφωνα με τον Έβανς παρουσιάζεται με δυο στάδια εξέλιξης, τη Γραμμική Ά και τη Γραμμική Β΄. Παράβαλε και ότι εκτός από τη Γραμμική Ά και Β΄έχει ανακαλυφθεί και η Κυπρογραμμική γραφή. Σωστότερα, η Γραμμική γραφή ξεκίνησε ως ιδεογραφική, κάτι όπως και στην αιγυπτιακή ιερογλυφική (δλδ και εδώ αρχικά κάθε σύμβολο σήμαινε και μια έννοια: ζώο, αντικείμενο, τμήμα ανθρώπινου σώματος κτλ) και κατέληξε να γίνει φωνητική.



Κατά τους νεοανακτορικούς χρόνους τελειοποιήθηκε και γενικεύθηκε στην Κρήτη, η λεγόμενη Γραμμική Ά, μια απλοποιημένη σχηματοποίηση των ιερογλυφικών χαρακτηριστικών, που παραμένει μέχρι σήμερα αναποκρυπτογράφητη. Απλώς ο Έβανς κατέγραψε 135 ιερογλυφικά σύμβολα.
Η Γραμμική Ά -1850-1450π.Χ., χρησιμοποιόταν κυρίως στην Ιωλκό. Ορισμένα πρόσφατα ευρήματα καταδεικνύουν ότι αποτέλεσε και το μέσο γραφής σε τόπους μακριά από το νησί. Από το σύνολο των επιγραφών, το μεγαλύτερο ποσοστό, αποτελεί ιδιωτικά έγγραφα, τα οποία χωρίζονται ανάλογα με τα σχήματα τους σε κατηγορίες.

Όταν μιλάμε για δάνεια μία γλώσσας σε μια άλλη, πρέπει να συλλάβουμε μία γλώσσα στο σύνολο της. Δεν μπορούμε να δούμε τα δάνεια αυτά, μπορούμε να μιλήσουμε μόνο για τοπωνύμια. Όλες οι δάνειες λέξεις δεν ξέρουμε σε ποια φάση διαμόρφωσης έγιναν. Επομένως, μπορεί από διάφορες εποχές και σε διάφορες πόλεις να έχουν γίνει αυτά τα δάνεια.
Η Γραμμική Ά έχει πάρει την ονομασία της από τον Έβανς, ο οποίος διέκρινε ότι υπάρχουν τρεις γραφές: την Ιερογλυφική και τις άλλες δύο γραμμικές, την Γραμμική Ά που έχει συγγένεια με τα Ιερογλυφικά και την Γραμμική ΄Β που παρουσιάζει σχηματοποίηση.
Λίγα σημεία της Κρητικής Ιερογλυφικής επαναλαμβάνονται στην Γραμμική Ά. Συνυπήρχαν αυτές οι δύο, δλδ, η Γραμμική Ά δεν έπεται των Ιερογλυφικών. Η Γραμμική Ά χρονολογείται από τη Μεομινωική 3 έως την ύστερη μεσομινωική 1Β (ΜΙΙΙ-ΥΜΙΒ). 1850-1450π.Χ. Η γραφή αυτή είναι η ακμή του Μινωικού πολιτισμού.
Σε μεγάλο βαθμό επικαλύπτεται με τα Ιερογλυφικά. Έχει ορισμένα καινούργια χαρ/α η Γραμμική Ά. Βασικό χαρ/κό της είναι η μεγάλη της διάδοση σε όλο το Αιγαίο, σε αντίθεση με τα Ιερογλυφικά κ τη Γραμμική Β΄. Οι περιοχές υπό επιρροή της Μινωικής θαλασσοκρατίας είναι οι Κυκλάδες, η Μήλος, η Θήρα, αλλά και τα Κύθηρα. Γύρω στο 1700-1600π.Χ, ο μινωικός πολιτισμός απλώθηκε πολιτισμικά στις Κυκλάδες, στα Δωδε/νησσα, στα Κύθηρα και ίσως την Εύβοια. Ο όρος θαλασσοκτρατία αποδόθηκε στον Μίνωα από τον Θουκυδίδη, ο οποίος αναφέρει ότι είχε μεγάλο στόλο, εκδίωξε τους πειρατές από το Αιγαίο και θαλασσοκράτησε. Βρίσκουμε μεγάλη μινωική επιρροή στο Αιγαίο. μινωικά αντικείμενα, επιρροή στην αρχιτεκτονική και σε αυτές τις περιοχές, Δωδε/νησσα, νησιά Αιγαίου, βρίσκουμε πινακίδες της Γραμμικής Ά γραφής.
Ένα σημαντικό εύρημα των τελευταίων ετών είναι μία επιγραφή σε ένα όστρακο της Γραμμικής Α΄στο Tol-Hajor. Πρόκειται για μια «διεθνή γλώσσα». Πινακίδες της Γραμμικής Ά, όπως ήδη έχουμε πει, βρίσκουμε στο νότιο μέρος της Κρήτης (ενώ ιερογλυφικά στο βόρειο), εμφανίζεται σε συγκεντρώσεις της Μεσσαρά. Για αυτήν την συνύπαρξη έχει γίνει συζήτηση, γύρω από το αν είναι δυνατόν αυτές οι δύο γραφές να σημαίνουν και δύο διαφορετικές γλώσσες. Είναι όμως ερωτήματα που δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Η ίδια η γλώσσα γράφεται σε δύο διαφορετικές γραφές. Αυτό είναι κάτι που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Το έχουμε δει στην Αίγυπτο και τη Μ.Ασία. επομένως, ενδεχεται το γεγονός ότι χρησιμοποιόντουσαν ταυτόχρονα σαν γραφές διαφορετικής χρήσης.
Η Γραμμική Ά για περισσότερο οικονομικές και διοικητικές ενώ τα ιερογλυφικά άλλης φύσεως. Όταν ήρθε η Γραμμική Β΄, αντικατέσησε τα ιερογλυφικά. Η Γραμμική ΄Β βρέθηκε στην Κνωσό, τα Χανιά και είναι χρονολογικά περιχαρακωμένη. Οι πινακίδες της Γραμμικής Ά έχουν τη μορφή σελίδας, ενώ τα Ιερογλυφικά είναι ράβδεις.
Όλες μαζί είναι περισσότερες από 1500. οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι μικρός αριθμός. Οι πιθανότητες αποκρυπτογράφησης αυξάνονται όσο αυξάνεται ο αριθμός τους. οι περισσότερες έχουν βρεθεί στην Αγία Τριάδα που είναι κοντά στο Ανάκτορο της Φαιστού. Η Φαιστός έχει ισχυρή παλαιοανακτορική φάση και το ίδιο και η Αγία Τριάδα. Θεωρείται μία έπαυλη, ένα μεγάλο συγκρότημα, αλλά δεν είναι ανάκτορο. Έχει αποθήκες, τοιχο/φίες, σημαντικό τάφο και ένα αρχείο της Γραμμικής Ά. Πάνω από 70% πινακίδων έχει βρεθεί στην Αγία Τριάδα. Έχουν βρεθεί γραφίδες με τις οποίες χάρασσαν σε υγρές πινακίδες τα γράμματα.
Ωστόσο αξίζει να δούμε που αλλού έχουν βρεθεί. Στη Φαιστό έχει βρεθεί μία σειρά πινακίδων σε πρωτογράμματη Ά. Στα Χανιά λιγότερες από 200 και δύο επόμενα μεγάλα σύνολα έχουμε από την Κνωσό, τη Ζάκρο και τα Μάλλια.
Ένα από τα χαρ/α της Γραμμικής Ά είναι ότι παρόλο που σώζεται σε διαφορετικά είδη αντικειμένων είναι πάντα σε σχήμα σελίδας άψητα. Η Γραμμική Ά δεν σώζεται μόνο σε πινακίδες, αλλά και σε λίθο, σε αγγεία, σε ποτήρια, κοχλυάρια και σε λίθινα μικρά αντικείμενα με μία μεγάλη κοιλότητα στην μπροστινή τους όψη (τράπεζες προσφορών). Οι επιγραφές σε λίθινα αντικείμενα είναι ιδιομορφία της Γραμμικής Ά. Επίσης, έχει βρεθεί Γραμμική Ά επιγραφή σε χρυσό δαχτυλίδι, σε αντικείμενα που λέγονται δισκάρια (μικρά κομμάτια πηλού ψημένα, που πριν ψηθούν έχουν πάνω ένα ιερογλυφικό ή ένα σημάδι της Γραμμικής Ά και ΄Β). Τα δισκάρια είναι μέρος του διοικητικού συστήματος των Παλαιών Ανακτόρων, συνόδευαν τα σφραγισμένα προιόντα, είναι σαν ετικέτα. Καμιά φορά δένονται με ένα σπάγγο και λέγεται Δέλτος.
Όλα αυτά τα σφραγίσματα, δισκάρια , δέλτοι, έχουν σημεία της Γραμμικής Ά και αποτελούν τμήμα του φορολογικού συστήματος των Παλαιών Ανακτόρων. Οι πινακίδες με τις γραφές είναι ένα από τα συστήματα καταγραφής. Επομένως, βρίσκουμε σημεία της Γραμμικής Ά σε δισκάρια και σε σφραγίσματα. Το κοχλΙάριο είναι αντικείμενο σε σχήμα κουταλιού και γύρω-γύρω έχει μία σημ.γραφή στη Γραμμική Ά.


Επομένως, χοντρικά η Γραμμική Ά παρουσιάζεται σε δύο κατηγορίες αντικειμένων:
-σε πινακίδες, δέλτοι, σφραγίδες, δισκάρια και έχουν σχέση με την καταγραφή των προιοντων και τη διακίνηση τους αλλά και
-σε λίθινα αντικείμενα που βρίσκονται σε θέσεις λατρείας.

Η δεύτερη κατηγορία σε λίθο (τράπεζα προσφορών) έχει διακοσμητικό χαρ/α και θεωρείται ότι ονομάζεται μια λατρευτική φόρμουλα, δλδ ένας λεκτικός τύπος που αποδίδει ένα όνομα Θεού ή μια επίκληση και μεταγράφεται ως εξής: sa-sa-me. Έχουν παρατηρηθεί αποκλίσεις ως προς τη γραφή μεταξύ των μνημείων στα λίθινα και σε αυτές που είναι στις πινακίδες.


Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα αντικείμενα της Γραμμικής Ά που έχουν διάφορη χρήση. Έχουμε, λοιπόν, δύο διαφορετικές κατηγορίες που παρουσιάζουν αποκλίσεις μεταξύ τους. Η Γραμμική Α΄έχει μεγάλη ευρύτητα στα είδη αντικειμένων στα οποία έχει βρεθεί. Η Γραμμική Β΄αντίθετα είναι πιο περιορισμένη. Η κατεύθυνση της ανάγνωσης είναι από τ’αριστερά στα δεξιά. Μερικές είναι βουστροκιδών. Υπάρχουν δύο εκδόσεις της Γραμμικής Ά, η μία είναι του α)Godart-Olivier και η συντομογραφία είναι GORILA και η άλλη είναι β)Raison-Rope. Η πιο γνωστή είναι η δεύτερη. Η Γραμμική Ά είναι ένα συλλαβάριο και αποτελείται περ. από 80 σημεία. Μπορούν να γράψουν το ίδιο με διάφορες παραλλαγές. Εκτός από τα σημεία συλλαβογράμματα, υπάρχουν και ιδεογράμματα. Σε μια γραφή όμως που δεν ξέρουμε να διαβάσουμε, τι κάνουμε για να ξεχωρίσουμε τα συλλαβογράμματα από τα ιδεογράμματα; Ιδεόγραμμα εννοούμε μία έννοια και όχι έναν ήχο. Μια γραφή που έχει 80 συλλαβογράμματα, τα ιδεογράμματα και τα συλλαβογράμματα μοιάζουν. Άλλο έει εννοιολογική αξία και άλλο σημείο έχει φωνητική αξία. Μερικές φορές οι πινακίδες συνεχίζονται και από την πίσω πλευρά. Το αριθμητικό σύστημα, έμοιαζε με το σύστημα της Γραμμικής Β΄. Στην Γραμμική Α΄υπάρχουν κλάσματα που δεν υπάρχουν στη Γραμμική Β΄.



Υπάρχουν προσπάθειες αποκρυπτογράφησης σε τρεις κατευθύνσεις. 1. Σειρά επιστημόνων που δούλεψαν τη δεκαετία του ’40-’50, οι οποίοι έκαναν προσπάθειες προς τις σημιτικές γλώσσες. Ανέφερε μια σειρά από σημιτικές γλώσσες που βρίσκονται στη Γραμμική Β΄. Ο πιο διάσημος είναι ο Gondon, ερμήνευσε ορισμένα στοιχεία και συνδυασμούς στοιχείων, αλλά δεν έδωσε μια συνεπή ερμηνεία και η προσπάθεια εγκαταλήφθηκε. Η μία κατεύθυνση, λοιπόν, είναι η ερμηνεία προς τη Γραμμική Α΄με προσπάθεια σημιτικών λέξεων. 2. έχει περισσότερους οπαδούς που πιστεύον ότι εγγράφεται στην οικογένεια των ινδοευρωπαικών γλωσσών της Ανατολίας. Αναγνωρίζεται συγγένεια με αυτές τις γλώσσες. Είναι αρκετή πιθανή αυτή η κατεύθυνση. 3.είναι ελληνική. Την έχει αναφέρει πρώτος ένας ελληνάτρης, ο Paul Kaure. Θεωρεί ότι η Γραμμική Ά είναι ελληνική και πρόσφατα που δούλεψε με υπολογιστές ο Τσικριτσής Μηνάς προσπάθησε να βάλει συνδυασμούς σημείων. Διατύπωσε ότι η Γραμμική Α΄είναι ελληνική γλώσσα, δεν ερμηνεύει όμως το σύνολο παραγόντων. Ερμηνεύει ένα μέρος και δεν είναι συνολικά πειστικά.
Πριν αφήσουμε τη Γραμμική Α΄θα αναφερθούμε στη σχέση της Γραμμικής Ά καια Γραμμικής Β΄. Η Γραμμική Α΄και Β΄έχουν ένα μεγάλο αριθμό σημείων που είναι κοινά. Φαίνεται όμως ότι οπτικά είναι κοινά, δεν έχουν ίδιο ήχο και αν έχουν, η γλώσσα είναι διαφορετική. Μπορούμε να αποδώσουμε ήχο στη Γραμμική Α΄αν όμως τη διαβάσουμε δεν βγάζουμε νόημα. Μπορούμε να δώσουμε ήχο χωρίς όμως να έχουν νόημα τα σημεία όμως οπτικά είναι τα ίδια. Άρα καταλαβαίνουμε ποια είναι φωνήεντα και ποια είναι σύμφωνα. Αυτή είναι η τρέχουσα άποψη, αλλά πάλι αμφισβητείται όπως επίσης και κατά πόσο ο ήχος της είναι ο ίδιος. Μοιάζουν, λοιπόν, μόνο τα σημεία.


Πρώιμες Γραφές-Ο Δίσκος της Φαιστού & Ο Πέλεκυς Αρκαλοχωρίου.






Δύο δημαντικά μνημεία που εντάσσονται στα Κρητικά Ιερογλυφικά είναι:
1. Ο Δίσκος της Φαιστού και
2. Ο πέλεκυς του Αρκαλοχωρίου

Η γραφή του Δίσκου της Φαιστού και του πέλεκυ του Αρκαλοχωρίου δεν σχετίζεται άμεσα με το εικονογραφικό σύστημα της Κνωσού, φαίνεται πιθανόν ότι κατά τη Μεσομινωική περίοδο αναπτύχθηκε ταυτόχρονα διαφορετικά είδη εικονογραφικής γραφής.



Ο πέλεκυς είναι χάλκινος, έχει βρεθεί στο Αρκαλοχώρι και χρονολογείται γύρω στο 1500π.Χ. Στη μέση υπάρχει μια επιγραφή. Πλάι είναι η μεταγγραφή της. Είναι πολύ προβληματική. Αποτελεί μοναδικό εύρημα κ πολλά από τα σημεία της μοιάζουν με σημεία της Φαιστού. Μερικά είναι κατανοητά κ άλλα όχι. Υπάρχουν συνδυασμοί. Ωστόσο πάνω από τα μισά σημεία είναι καινοφανή, δλδ, ξεχωριστή περίπτωση. Ιδιαίτερη γραφή άγνωστης γλώσσας που το εντάσσουμε στα Κρητικά Ιερογλυφικά αλλά παρουσιάζει απόσταση από αυτά.






Ο Δίσκος της Φαιστού



Πρόκειται για ένα μεμονωμένο εύρημα, δεν γνωρίζουμε τη γραφή του. Δεν έχει εντοπιστεί κάποια παράλληλη γραφή μεταγενέστερα. Αυτός ο Δίσκος βρίσκεται στην ανασκαφή του ανακτόρου της Φαιστού. Υπεύθυνος τότε ήταν ο Perniez και βρέθηκε δίπλα σε μια πινακίδα γραμμένη σε Γραμμική Α΄. Η χρονολόγηση γιατί τα στρώματα τι έφθειραν. Το ανάκτορο της Φαιστού είναι από τα παλαιότερα και αποτελούσε διοικητικό κέντρο της περιοχής.
Ο Δίσκος είναι χειροποίητος με καθαρό πηλό, προσεγμένος κ καλοφτιαγμένος Είναι ένα unicum=μοναδικό που τίθεται προς αποκρυπτογράφηση. Ο Δίσκος της Φαιστού που χρονολογείται στην αρχή των Νεοανακτορικών χρόνων (17ος π.Χ. αιώνας), φέρει σημεία της "ιερογλυφικής γραφής" και στις δύο όψεις, που αποτυπώθηκαν με σφραγίδες, όταν ο πηλός ήταν νωπός. Πρόκειται λοιπόν για την παλαιότατη ένδειξη τυπογραφίας στον κόσμο, αναπαραγωγής γραπτών κειμένων με καλούπια σημείων. Και οι δύο επιγραφές έχουν αποτυπωθεί σε σπειροειδή διάταξη, από την περιφέρεια προς το κέντρο. Συνολικά τα σημεία στις δυο όψεις του δίσκου είναι 242. Αυτά διαρρυθμίζονται σε 61 ομάδες (λέξεις), πού η κάθε μία χωρίζεται από την άλλη με κάθετες εγχάρακτες γραμμές. Ο αριθμός των σημείων σε κάθε λέξη ποικίλλει από δύο έως επτά. Οι λέξεις στην Α πλευρά του δίσκου είναι 30 ενώ στην Β πλευρά του είναι 31. Τα διαφορετικά σύμβολα είναι 45 (και σύμφωνα με τον συγγραφέα Α. Βασιλάκη δεν απεικονίζεται πάντα το ίδιο γράμμα τού συμβατικού ελληνικού κρητικού αλφάβητου, σε κάθε ένα από αυτά). Επίσης, να αναφέρουμε ότι υπάρχουν δεκαπέντε σύμβολα και στις δύο πλευρές του, πού έχουν μία υπογεγραμμένη, άλλοτε πλάγια και άλλοτε κάθετη προς το σύμβολο. Τα σύμβολα αυτά απαντούν μόνο στην αρχή λέξεων και η υπογεγραμμένη προστέθηκε με μίαγραφίδα.
1. φορά ανάγνωσης= πρόκεται για ένα σημαντικό βήμα προκειμένουν να γίνει αποκρυπτογράφηση. Οι Evans+Perniez υποστηρίζουν ότι ο Δίσκος διαβάζεται από το κέντρο προς τα έξω, με το επιχείρημα οτι οι μορφές ήταν στραμμένες προς τα έξω.
2. αν το κείμενο των δύο πλευρών είναι συνέχεια το ένα του άλλου.

Ο Ιταλός αρχαιολόγος della Seta υποστηρίζει την αντίθετη άποψη, από έξω προς τα μέσα. Οι μορφές αλλάζουν φορά και τα αντικείμενα τοποθετούνται συστρεφόμενα.
Ομάδες σημείων ορίζονται από κάθετες γραμμές. μερικές γραμμές είναι λοξές που σημαίνει ότι μπορεί να είναι σημείο στίξης. Μοιάζουν στα τυπογραφικά στοιχεία (σφραγίδες) που σημαίνει ότι χρησιμοποιήθηκαν και αλλού αλλά δεν το έχουμε συναντήσει πουθενά σε κανένα κείμενο.
Είναι 45 σφραγίδες και όλα τα σημεία είναι 242. Οι σφραγίδες μπορεί να είναι φτιαγμένες και από χρυσό λόγω της ακριβής αποτύπωσης στο Δίσκο.

Τι είδους γραφή είναι;
Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο είναι ιερογλυφικά ή συλλαβάριο που το τελευταίο έχει φθογγική αξία. επειδή όμως είναι λίγα κατέληξαν ότι είναι συλλαβάριο. Προσπάθησαν να το σημοσιεύσουν ένα-ένα διαμέρισμα που χωρίζεται με κάθετες γραμμές, δίνοντας τους από ένα αριθμό.

Ποια από τα σημεία αυνδυάζονται με ποια;
Δεν βγήκαν φοβερά αποτελέσματα. Σε μερικά σημεία, που μάλλον είχαν κάνει λάθος, έχουν σβηστεί.

Υπάρχει χρονολογική σύγχυση, παρατηρούμε κάποιες ομοιότητες με τον πίνακα του Αρκαλοχωρίου. Οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι θρησκευτικό κείμενο, ένας Ύμνος. Μερικοί σκέφτηκαν ότι μπορεί να μην είναι γραφή. Παραμένει μοναδικό κείμενο με πολύ λίγη σχέση με τις υπόλοιπες μινωικές γραφές. Η χρονολόγηση γύρω στο 1600 αμφισβητείται. Δεν γνωρίζουμε ούτε γλώσσα, ούτε γραφή. ο μελετητής Λεόν Πομερόνς πιστεύει ότι ο δίσκος δεν είναι γραμμένος σε καμιά γλώσσα αλλά είναι ένα σύστημα αλληγορικών συμβόλων και έτσι χρειαζόμαστε ερμηνεία κ όχι μετάφραση

Πρώιμες Γραφές-Είδη γραφών της Μινωικής Κρήτης:

-Μινωική Γραφή: στην Κρήτη στη διάρκεια της εποχής του Χαλκού χρησιμοποιούνται τρεις τύποι γραφής:
1.η Εικονογραφική ή ιερογλυφική
2.η Γραμμική Ά
3.η Γραμμική ΄Β


Στο Αιγαίο παρουσιάζεται μια καθυστέρηση, δεν έχουμε φαινόμενα παρουσίασης γραφής μόνο γύρω στο 2100 δλδ από την 3η χιλ.στη 2η. Τι συμβαίνει τότε; Έχουμε φαινόμενα συγκέντρωσης προιόντων και αναδιανομής την 3η χιλ.στο Αιγαίο. η σφραγίδα συγγενεύει με τη γραφή. η γραφή εμφανίζεται πρώτα στην Κρήτη, σε μερικές θέσεις όπως την Κνωσό, τη Φαιστό κ αλλού. Παρατηρούνται συγκροτήματα με πολύπλοκο χαρ/α και λειτουργίες, αυτά ονομάζονται ανάκτορα. Τέτοια υπάρχουν κυρίως στην Κνωσό, τη Φαιστό, ενδεχομένως και στα Μάλλια. Αυτά είναι τα Παλαιά Ανάκτορα δλδ η πρώτη φάση των ανακτόρων.
Τα ανάκτορα της Κρήτης (Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, αλλά κ’ μικρότερα όπως η Ζάκρος, ο Πετράς, ο Γαλατάς, η Κυδωνία) υπήρξαν πολυδύναμα κέντρα πολιτικής κ’ θρησκευτικής εξουσίας, οικονομικών δραστηριοτήτων, συντονισμένης άσκησης των λογής τεχνών, συχνά μέχρι εκλέπτυνσης κ’ εν γένει ρυθμιστικοί παράγοντες όλων σχεδόν των εκφάνσεων του υλικού κ΄πνευματικού βίου. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της σύνθετης ανακτορικής μηχανής, η επινόηση κ’ χρήση της γραφής, συνδυαζόμενης με τη χρήση σφραγίδων, επιβαλλόταν πλέον ως αδήρητη αναγκαιότητα κατά τα εξωαιγαιακά πάλι αυλικά πρότυπα. Μπορεί η μινωική γραφή, στις δύο κύριες μορφές της –Ιερογλυφική κ’ Γραμμική Ά-να υπηρετούσε πρώτιστα οικονομία κ’ διοίκηση, ξανοίχτηκε όμως σύντομα κ’ σε άλλους τομείς, όπως η θρησκεία. Κατά τον 16ο αι. αρχίζει και το θαυμαστό ταξίγδι της γραφής κ’ συγκεκριμένα της Γραμμικής Α΄, σε τόπους με έκδηλο τον μινωικό χαρ/α, όπως τα Κύθηρα, το Ακρωτήρι της Θήρας, η Αγία Ειρήνη της Κέας, η Φυλακωπή της Μήλου, αλλά κ’ η Μίλητος, την οποία η κατοπινή παράδοση ήθελε να ιδρύεται από Κρήτες. Όμως η μινωική ιερογλυφική γραφή είχε ταξιδέψει ακόμη παλαιότερα (18ος αι.), και μάλιστα ως το βόρειο Αιγαίο, όπως μαρτυρούν δείγματα της από τον οικισμό Μικρό Βουνί της Σαμοθράκης.
Μεγάλα οικοδομήματα που βρίσκονται κοντά στις πόλεις θεωρήθηκαν κέντρα οικονομικής κ πολιτικής εξουσίας. Παράλληλα είναι σημαντικό ότι σε όλο το νησί παρουσιάζονται αστικά κέντρα, τα οποία άλλοτε παρουσιάζουν σύνθετα οικοδομήματα κ άλλοτε όχι. Δεν έχουμε ανάκτορα δίχως πόλεις. Όταν δημιουργούνται πόλεις, συμβαίνει να αρραιώνουν οι οικισμοί κ οι άνθρωποι να συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερους πληθυσμούς. Αυτό είναι η αστικοποίηση. Μια πολη λειτουργεί με βάση τη συγκέντρωση αγροτικών προιόντων αλλιώς δεν μπορεί να επιβιώσει και άρα υπάρχει το φαινόμενο της ανταλλαγής για να λειτουργήσει. Έτσι, με την συγκέντρωση προιόντων χρειάζεται η καταγραφή. Γύρω στο 2000 έχουμε το φαινόμενο της αστικοποίησης στην Κρήτη και της δημογραφικής ανάπτυξης. Παρατηρείται μια εντατικοποίηση στη χρήση πόρων εργασίας και διάφορες τεχνολογικές εξελίξεις, π.χ. στην Κεραμική χρησιμοποιείται ο γρήγορος τροχός. Επίσης, παρατηρούνται εξελίξεις στη γεωργία με καλύτερα εργαλεία. Στη θάλασσα ιστιοφόρα και κατασκευή πλοίων με την τρώπιδα(πηγαίνουν πιο γρήγορα). Το σύστημα της πόλης με συγκέντρωση προιόντων, ανταλλαγές απαιτεί διοικητική οργάνωση. Απαιτεί καλό έλεγχο ανταλλαγής για αυτό δημιουργείται το δημογραφικό σύστημα που λειτουργεί με μηχανισμούς με αποτέλεσμα τις σφραγίδες που ελέχγουν τις ανταλλαγές. Έτσι σιγά σιγά συναντάμε την Κρητική ιερογλυφική. Το 1700 έγινε ένας σεισμός και τα Παλαιά Ανάκτορα γκρεμίζονται. Λίγο αργότερα χτίζονται τα Νέα Ανάκτορα και συνεχίζεται η πορεία της αύξησης του πληθυσμού.
1700-1500 είναι η χρυσή εποχή του Μίνωα και του πολιτισμού, οι σφραγίδες, τα μεγάλα νέα ανάκτορα. Μετά το 1700 εμφανίζεται η Γραμμική Α΄ κ η οργάνωση διοίκησης γίνεται πιο σύνθετη. Με τη Γραμμική Ά έχουμε τις πρώτες πινακίδες. Ο όγκος των συναλλαγών μεγαλώνει κ άρα η γραφή κ η χρήση της διαδίδεται περισσότερο. Είμαστε στα όρια μετάβασης από τα παλαιά ανάκτορα στα νέα. Σε αυτή την εποχή λοιπόν εμφανίζονται τα Κρητικά ιερογλυφικά που είναι δύσκολο ν’αποκρυπτογραφηθούν.
Οι Κρητικές ιερογλυφικές ή εικονογραφικές επιγραφές ανήκουν κυρίως σε δύο είδη: αυτές που έχουν σκαλισθεί σε σφραγιδόλιθους, και αυτές που έχουν χαραχτεί σε τεμάχχια πηλού, όπως πινακίδες, δελτάρια και τετράπλευρες ράβδους. Οι εικονογραφικές σφραγίδες είναι, στο μεγαλύτερο μέρος τους, τυχαία ευρήματα. Αντίθετα, τα πήλινα ενεπίγραφα μνημεία προέρχονται από τον αποκαλούμενο «Αποθέτη των Ιερογλυφικών» της δυτικής πτέρυγας του ανακτόρου της Κνωσού.

Πρώιμες Γραφές-Αίγυπτος, Νεολιθικά σημεία:

Η Αιγυπτιακή γραφή αποτελείται από ιερογλυφικά σημεία που έχουν αξία ιδεογράμματος αλλά και φωνητική. Είναι παράλληλα ιδεογράμματα και συλλαβογράμματα.
Η Αίγυπτος παρουσιάζει διαφορετική εξέλιξη από τη Μεσοποταμία. Το χαρ/κό της είναι η διάρκεια. Δεν υπάρχουν πόλεις-κράτη αλλά ένα μεγάλο κράτος και οι πόλεις είναι μικρότερες. Υπάρχει μια θεοκρατική ιδεολογία. Ο Φαραώ εκπροσωπεί την τάξη και την αρμονία. Το κράτος μερικές φορές εξασθενούσε (μεταβατικές περίοδοι). Η γραφή δεν εξυπηρετούσε αριθμητικές ανάγκες, εμφανίστηκε 1-2 αιώνες αργότερα από τη Μεσοποταμία. Η γραφή είχε μεγάλη διάρκεια στην Αίγυπτο και σταθερή σχέση με τη ζωγραφική(ιερογλυφικά), εμφανίστηκε γύρω στο 3100π.Χ.
Για τους λόγους που διαφέρει από τη Μεσοποταμία, αυτή η γραφή θεωρείται ανεξάρτητη. Τα πρώτα κείμενα δεν είναι οικονομικά, είναι ονόματα και τα συναντάμε σε ταφικές στήλες από την Άβυδο ή το νεκροταφείο του Βασιλιά. Τα Ιερογλυφικά ποτέ δεν απομακρύνθηκαν από τη ζωγραφική. Προσπαθούσαν ώστε να συμβάλλουν στο νόημα της εικόνας. Στις ταφικές πλάκες έγραφαν τα ονόματα τροφίμων και ποτών γιατί έτσι πίστευαν ότι θα έχει τη δύναμη, θα υπάρχει για πάντα και θα τα έχει ο νεκρός. Βλέπουμε στην Αίγυπτο μια διαφορετική σχέση με τη γραφή από ότι στη Μ.Ανατολή.
Οι επιγραφές στην Αίγυπτο είναι σε λίθο ή σε χαρτί για να διατηρείται η διάρκεια. Έκαναν επιγραφές που πίστευαν ότις θα τους συνόδευαν σε όλη τους τη ζωή και συνήθως περιέχουν ευφημιστικές φράσεις για το νεκρό. Τα πρώτα κείμενα είναι τα κείμενα των πυραμίδων και συνήθως περιγράφουν το ταξίδι του νεκρού αυτό τους ενδιαφέρει. Δέλτος=σύμπλεγμα γραμμάτων που περυτρυγυρίζεται από μια γραμμή οβάλ και περιέχει το όνομα του Φαραώ που έχει φωνητική-ηχητική αξία. η Δέλτος εμφανίζεται για πρώτη φορά σε μια εικόνα μετά το 2000, υπάρχει ο Φαραώ αριστερά τον οποίο προστατεύει μια θεότητα, που ίσως είναι η Ίσιδα.
Σύντομη περιγραφή της γραφήςà
Η γραφή αποτελείται από σημεία που αντιπροσωπεύουν μια έννοια. Καμιά φορά αφορά το πλαίσιο του αντικειμένου. Αφηρημένες έννοιες και ρήματα=ιδεογράμματα. Αυτή η γραφή αφήνει πολλά κενά και σιγά σιγά η ποσότητα των σημείων μεγαλώνει. Παράλληλα στα ίδια κείμενα υπάρχουν σημεία που είναι ήχοι. Το πρόβλημα είναι ότι όλα είναι σύμφωνα, δεν έγραψαν τα φωνήεντα και η ανάγνωση ήταν δύσκολη. Το τρίτο είδος των σημείων είναι τα προσδιοριστικά, πάλι ιδεογράμματα που μπαίνουν πλάι σε ένα άλλο ιδεόγραμμα για να το προσδιορίσουν. Όλα αυτά λειτουργούν μαζί, για αυτό είναι δύσκολο να διαβαστεί σε σχέση με τον χρόνο, το γένος και τον αριθμό. Οι γραφείς ήξεραν να τη χειρίζονται καλά, μάλιστα τους έφτιαχναν αγάλματα για να τους τιμήσουν. Οι λέξεις δεν χωρίζονται (δεν υπάρχουν σημεία στίξης, ούτε κεφαλαία). Έχουν σταθερό συντακτικό.
Η γραφή γράφεται συνήθως από δεξιά προς τα αριστερά αλλά μπορούν να χρησιμοποιήσουν κ άλλους τρόπους προκειμένου να επιτευχθεί καλή αισθητική. Εκτός από την αισθητική πλευρά έχουμε και το φαινόμενο της μετακίνησης ιδεογραμμάτων για αισθητικούς λόγους. Κατά την τιμητική προεγγραφη: όταν ένα πρόσωπο είναι σπουδαίο το βάζουν στην αρχή της φράσης. Πάντα όλα αυτά για λόγους συμμετρίας.
Πλάι στα ιερογλυφικά συναντάμε την εξέλιξη μιας γλώσσας επισεσυρμένης (πάνω σε παπύρους κ όλα τα γράμματα ενωμένα). Τέλος, την εποχή του Πτολεμαίου εμφανίζεται η δημοτική (πολύ απλή). Αρχίζουμε να έχουμε εκτός των άλλων κ λογοτεχνικά κείμενα παπύρων που εξιστορούν ιστορίες. Έτσι έχουμε για πρώτη φορά μυθοπλασία. Τα ιερογλυφικά καταργήθηκαν τον 4ο αιώνα με διαταγή του Θεοδοσίου να κλείσουν όλα τα ιερά.
Ο Champollion (Σαμπολιόν) είχε αγαπήσει πολύ την Αίγυπτο. Το 1922 αποκρυπτογράφησε τα ιερογλυφικά από τη στήλη της Ροζέτης, την οποία ανακάλυψε ο Μ.Ναπολέων με το στρατό του. Η στήλη αυτή ήταν τρίγλωσση=ελληνικά, ιεορογλυφικά, δημοτική γραφή. η στήλη ήταν της εποχής των Πτολεμαίων. Ένα από τα βοηθήματα στην αποκρυπτογράφηση ήταν ότι αναφέρονταν ονόματα γνωστά(Πτολεμαίος, Κλεοπάτρα) που τα κύκλωσαν με τη Δέλτο..
Υπάρχει ένα σύστημα καταγραφής, διαδεδομένο ευρέως στα Βαλκάνια, Ουγγαρία, Ουκρανία, Τρανουλβανία, ΕλλάδαàπρωτογραφήàVinsa,μια θέση νοτίως του Βελιγραδίου, απλώνεται από την αρχαιότερη νεολιθική. Εκεί βρέθηκαν σειρά από αντικείμενα. Έχουν γραμμικά σημεία και επαναλαμβανόμενα.
Υπάρχουν αντικείμαν με εγχάρακτη γραφή πάνω σε πηλό(σφονδύλια με επιγραφές, ειδώλια). Αποτελείται από σημεία που είναι είτε εικονίδια είτε γραμμικά. Αναρωτήθηκαν εάν αυτή η γραφή σχετίζεται με κάποια ινδοευρωπαική γλώσσα. Αλλά αυτό είναι αδύνατον ν’απαντηθεί διότι δεν είμαστε σίγουροι ούτε καν αν πρόκειται για γραφή.

Πρώιμες Γραφές-Οι αρχές της γραφής στη Μεσοποταμία

Μέση Ανατολή Πριν από τη γραφή:
•Πριν από τη γραφή: οι βόλοι ή τα κέρματα ( calculi-tokens) που αποτελούν βοήθεια στην καταμέτρηση
•Οι απλοί βόλοι στη νεολιθική περίοδο συνδέονται με την διάδοση της γεωργίας
•Στο τέλος της 4ης χιλιετίας παρουσιάζεται το σύστημα των σύνθετων κερμάτων που συνδέεται με την αστικοποίηση.
Η εξέλιξη της γραφής εξαρτάται από την κοινωνία που υλοποιείται. Στη Συρία εμφανίζεται το φαινόμενο της νεολιθικοποίησης, που σημαίνει κοινωνίες που εγκαθίστανται μόνιμα και ζουν από ποικίλους τρόπους, όπως την καλλιέργεια φυτών. Όταν συμβαίνει αυτό το πράγμα, δημιουργούνται ανάγκες, όπως π.χ.ανάγκες που προκύπτουν από την αποθήκευση προιόντων. Αποθήκευση της συγκομιδής για έναν χρόνο και δημιουργείται σύστημα χρήσης αποθήκευσης. Μερικά πράγματα πρέπει να μετρηθούν, να υπολογιστούν. Η νεολιθικοποίηση συμβαίνει και κυρίως στη Συρία. Σε αυτά τα χωριά συναντιούνται βόλοι, δλδ κομμάτια ψημένου πηλού σε ομάδες. Οι βόλοι χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση και αντιπροσωπεύουν το πιο απλό σύστημα μέτρησης. Στο τέλος της 4ης χιλ.αλλάζουν κάποια πράγματα. Παρουσιάζεται το σύστημα των σύνθετων κερμάτων που συνδέεται με την αστικοποίηση. Πιο σύνθετες συνθήκες, οι βόλοι γίνονται πιο σύνθετοι και τα σχήματα τους έχουν κοιλότητεςàπιο σύνθετες οι μετρήσεις, συγκεντρώνονται σε ορισμένες θέσεις.
Στην κοιτίδα της γραφής την Μεσοποταμία, ένα από τα κοινότερα υλικά ήταν ο αργιλώδης πηλός. Σε αυτό το άφθονο και ανέξοδο φυσικό υλικό μπορεί κανείς να χαράξει, να γράψει, όσο θέλει και μάλιστα χρησιμοποιούνται εργαλεία τα εξίσου άφθονα και ανέξοδα καλάμια, που φυτρώνουν στα έλη αυτής της χώρας.
Ο πηλός για να μεταμορφωθεί σε πινακίδα γραφής χρειάζονται επεξεργασία. Το υλικό, αφού μαζευτεί πρέπει να πλαστεί, να κοπεί σε σχήμα και να λειανθεί τέλεια η μία πλευρά του, η κυρίως χρηστική, λιγότερο ή ανάποδη. Όταν η γραφή –χάραξη τελείωνε, ο γραφέας άπλωνε την πινακίδα του στον ήλιο να στεγνώσει και από την διαδικασία αυτή προέκυψε ένα υλικό στέρεο, όχι όμως τόσο, ώστε να επιζήσει στη διάρκεια του χρόνου. Μετά ακολουθούσε το ψήσιμο.
Στην Ουρούκ υπάρχουν μερικά στοιχεία. Είναι σημαντικό μέρος, εκεί υπάρχουν μεγάλα κέντρα που διοικούνται από ιερατεία και έπαιζαν ρόλο στην καταγραφή των προιόντων και στην συγκέντρωση τους.
Στο Eanna βρέθηκαν συγκεντρώσεις όπως και σε άλλα τμήματα της Συρίας. Γύρω στο 3350π.Χ., εμφανίζονται οι βόλοι σε μεγάλα συγκροτήματα ναών και σχετίζονται με οικονομικούς θεσμούς. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και το φαινόμενο της σφράγισης, όπου αφήνουν ένα σημάδι σε υγρή και λασπώδη μάζα, η οποία κλέινει ένα προιόν. Ένα σχέδιο δλδ αποτυπωμένο σε σκληρό υλικό και το άφηναν να στεγνώσει. Το προιόν που έκλειναν με το σφράγισμα δεν άνοιγε παρά μόνο αν το έσπαγαν. Έτσι, φαίνεται αν το προιον έφτανε στον αποδέκτη (αφού ο αποδέκτης έπρεπε να το σπάσει).
Αυτή τη συνήθεια με τις σφραγίδες, τη βλέπουμε να διαδεδομένη στην Αίγυπτο, τη Μικρά Ασία και αλλού. Στη Eanna εμφανίζεται το φαινόμενο της σφράγισης που χρησιμοποιούσαν στην καλύτερη οργάνωση των αποθηκών. Οι βόλοι χρησίευαν ως απόδειξη. Το 3300-3400, για να βεβαιωθούν αυτοί που στέλουν το δεμα, το κλείνουν σε μεγαλύτερο βόλο που λέγεται φάκελος (βόλος σε μεγαλύτερους βόλους). Πρέπει να υπάρχει αστικοποίηση δλδ συγκέντρωση αγαθών σε ένα μέρος. Γύρω δλδ από το φάκελο, τον μεγαλύτερο βόλο, έβαζαν μια σφραγίδα πιθανόν του ιδιοκτήτη, τον αριθμό των βόλων και τα άλλα μορφής κέρματα που ήταν μέσα. Φάκελοι=πάντα από πηλό. Έτσι από εκεί έβλεπαν τι υπήρχε μέσα χωρίς να το σπάσουν. Τους φάκελους τους έβρισκαν συνήθως ακέραιους, δεν ήταν σπασμένοι. Λίγοι βρέθηκαν σπασμένοι. Όσο κι αν στέλνονταν αυτοί οι φάκελοι σε μακρινή απόσταση κ άγνωστης κοινωνίας, ήταν ολιγάριθμες κοινωνίες και οι άνθρωποι γνωρίζονταν κ είχαν προσωπικούς δεσμούς. Δεν γίνονταν εύκολα απάτες μεταξύ γνωστών.
Ένας φάκελος μετατρέπεται σε ορθογώνιο σχήμα και έτσι έχουμε τις πρώτες πινακίδες. Βλέπουμε κοιλότητες, χάρακτες. Παράλληλα σε διάφορες πόλεις παρουσιάζονται πινακίδες χωρίς εικονίδια μόνο με αριθμούς. Όλα αυτά είναι προιόν ετών παρατηρήσεων και ερευνών. Για αυτές τις εποχές που μιλάμε τώρα δεν έχουν σχέση με τις πινακίδες της Γραμμικής Α΄και της Γραμμικής Β΄, αλλά από πλευράς αριθμητικής. Οι περισσότερες δεν έχουν διαβαστεί. Περαιτέρω εξέλιξη: αρχίζουν να μιμούνται τα συστήματα των πραγμάτων που καταγράφουν. Αλλάζουν σε εικονίδια. Στο τέλος της 4ης χιλ.βλέπουμε βόλους με σημεία της πινακίδας για να μας δείξουν ότι μοιάζουν. Από τη μνημοτεχνική σημείωση περνάμε σε γραφή με πικτογράμματα, εικονίδια δλδ που αντιπροσώπευαν μια έννοια, ένα πράγμα.

Πρώιμες Γραφές-Πρωτοινδικοί πολιτισμοί

Γραφή πολιτισμού του ινδικού ποταμού:
Όταν μιλάμε για πολιτισμούς του ινδού ποταμού, εννοούμε στην 3η χιλιετία κ είναι αντίστοιχη με την Τροία, τη Λήμνο. Γεωγραφικά είναι στο σημερινό Πακιστάν. Χρονολογία μεταξύ 2800 κ 2000. Μεγάλες πόλεις, τεράστιες από τις οποίες δύο, Hatappa, Mohenjo Daro είναι τεράστια συγκροτήματα, χτισμένα με τούβλα. Χαρ/κό είναι ότι είναι πολιτισμοί του νερού.

Πρώιμες Γραφές

Έχουμε δύο ορισμούς για τη γραφή:
Μεταφορά του προφορικού λόγου σε μόνιμη συμβατική γραφή.(σύγχρονος ορισμός) Δλδ με έναν τρόπο κατανοητό για αυτον που γράφει κ’
Οπτική αναπαράσταση της γλώσσας (ορισμός που λαμβάνει υπόψη του τις καταγραφές με εικονίδια κ το γενικό ζήτημα επικοινωνίας)

Επικοινωνία:
●Γενικότερο σύστημα ανθρώπινης συνεννόησης που περιλαμβάνει σύμβολα ποικίλα κ εμπλέκει περισσότερες αισθήσεις.
●Σημειολογία
●Μέσω αισθήσεων (όραση=φωτιές, σινιάλα...ή ακοή=χειροκροτήματα, σφυρίγματα, τύμπανα...)
●Εμπεριέχει τη γραφή.
●Όλοι οι τρόποι χωρίζονται στα δύο ως προς τον χρόνο α.Στιγμιαία (χαιρετισμός, σφύριγμα)
β.μεγαλύτερης διάρκειας (αντικείμενα, σημάδια). Αυτά είναι πάμπολλα αλλά δεν οδήγησαν σε γραφή.
Αρίθμηση πρόγονος της γραφής:
●Πρώιμες μορφές αρίθμησης εμφανίζονται από το τέλος της Παλαιολιθικής και κυρίως τη νεολιθική περίοδο.
Οι τρόποι της ανθρώπινης επικοινωνίας είναι πιο ευρύτατη από τη γραφή, χωρίζονται ως προς τον χρόνο, η επικοινωνία είναι σύντομη. Αντίθετα, μπορεί να πάρει διάρκεια π.χ. τα σημάδια. Σε αυτό το πλαίσιο λειτουργούν αντικείμενα με συμβολική σημασία όπως π.χ σήματα δρόμου, σταυρός κ.ά. Σε αυτό το πλαίσιο επικοινωνίας η γραφή είναι ένα τμήμα του. Όλα αυτά τα σημάδια τα λέμε κ σημεία, δεν οδήγησαν στη γραφή. Υπάρχουν σημάδια που δεν ξέρουμε τι ήταν. Ίσως η αρίθμηση για λόγους μνημοτεχνικούς να ήταν λόγος που οδήγησε στη γραφή.
Η αρίθμηση ενδεχομένως να προηγείται της γραφής. Με την αρίθμηση εννοούμε την πολύ απλή καταγραφή. Αντικείμενο κ ένα σημάδι. Τα σημάδια μπορεί ενδεχομένως να ήταν αριθμοί.

Ιδεογράμματα:
Οι πρώτες χαρακτικές παραστάσεις, που ανακαλύφθηκαν μέσα σε σπήλαια, παριστάνουν άγρια ζώα και σκηνές κυνηγιού. Αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από γραπτή απεικόνιση σκέψεων, που έχουν σκοπό να μεταδώσουν στα μέλη της πρωτόγονης ομάδας τις ικανότητες των εμπειρότερων. Ο ζωγραφικός τρόπος είναι ο αρχαιότερος για να διατυπώνεται γραπτά ένα νόημα. Έτσι τα πρώτα γραπτά σύμβολα επάνω στην πέτρα παριστάνουν ολόκληρο νόημα, μια πλήρη ιδέα και ακριβώς για το λόγο αυτό ονομάζονται ιδεογράμματα. Η ιδεογραφική γραφή είναι η πρώτη ανθρώπινη γραφή. Με αυτόν τον τρόπο εξυπηρετήθηκε για πολλές χιλιετηρίδες η κοινωνία. Μπορούσαν τα μέλη της να εκφράσουν θέματα καθημερινού ενδιαφέροντος και να απεικονίζουν γραπτά με αναπαράσταση ζώα, φυτά ή σκηνές της ζωής τους.

Συμβολική γραφή:
Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να κατλάβει ο άνθρωπος από την πείρα του πως για να παραστήσει με μεγαλύτερη ευκολία ένα ελάφι μπορούσε να το κάνει όχι με ολόκληρο το περίγραμμα του ή του σώμα του αλλά μόνο με ένα χαρ/κό του. Τα κέρατα του για παράδειγμα. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ένα ακόμα βήμα από τη ζωγραφική προς τη συμβολική αναπαράσταση. Οι αρχαιότερες από όλες τις συμβολικές γραφές είναι η Αιγυπτιακή και η Κρητομινωική, η ηλικία των οποίων φτάνει την 3η χιλ.π.Χ.

Ετυμολογία της γραφής:

●Γράφω=χαράσσω ή ζωγραφίζω σε σταθερή επιφάνεια.
●Γράφω=ζωγραφίζω.
●Από την ετυμολογία φαίνεται η στενή σχέση γραφής κ ζωγραφικής.
●Η ζωγραφική είναι μια προσπάθεια αποτύπωσης μορφών ανεξάρτητα από τον λόγο. ●Όταν οι εικόνες μεταβάλλονται σε σημεία γλωσσικής αξίας τότε υπάρχει γραφή.
Στην Αίγυπτο τα σημεία διατηρούσαν την εικονική τους αξία κ συμμετείχαν γραφικά στην παράσταση.

Εικονογραφικό σύστημα γραφής:
●Πρώτο στάδιο της γραφής είναι εικονίδια που αποδίδουν έννοιες.
●Το γραφικό σημείο είναι εικονικό σημείο λόγω της φυσικής ομοιότητας της εικόνας κ της έννοιας που εκπροσωπεί.
●Παραδείγματα κυρίως από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά.
●Τα σημάδια αυτά λέγονται πικτογράμματα.

Σημεία και φωνητική αξία:
●Το μεγάλο άλμα που οδηγεί σε πραγματικά συστήματα γραφής είναι όταν τα εικονίδια παίρνουν ηχητική αξία.
●Συσχετισμός γραπτών σημαδιών και φθόγγων (ο ήχος της έναρθρης ανθρώπινης φωνής).
●Οι ομόηχες ή ομώνυμες λέξεις έχουν την ίδια ακουστική μορφή αλλά διαφορετική σημασία.
●Ο ήχος απομονώνεται από τη σημασία κ χρησιμοποιείται για την καταγραφή διαφορετικών εννοιών.
●Σύστημα rebus
●Τα σημάδια αυτά λέγονται φωνογράμματα λογογράμματα.

Η εικόνα έχασε τη σημασία της κ απέκτησε τον ήχο. Όταν τα σημάδια παίρνουν την ηχητική κάλυψη ονομάζονταν Φωνογράμματα ή Λογογράμματα.
Η Τρίτη εξέλιξη είναι τα συλλαβογράμματα που αποδίδονται με μια συλλαβή. Όταν τα σημεία απομονωθούν μέσω μίας συνεχούς αφαίρεσης κ σχετίζονται πλέον μόνο με τους φθόγγους λέγονται συλλαβογράμματα. Αποτελούν διάφορες μορφές απλούστευσης και κατά βάση είναι σύμφωνα.
Οι Πρώιμες Γραφές:
Σουμέριοι (Βαβυλώνιοι, Ακκάδες)
Πρωτοελαμίτες
Πρωτο-ινδοί
Κίνα
Αιγύπτιοι
Χεττιτικές γραφές στη Μικρά Ασία
Κρητικές γραφές
Είναι εφτά και όλες είναι συλλαβογράμματες.

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2008

Κατηγορίες κυκλαδικών ειδωλίων


Η Πρώιμη εποχή του χαλκού στις Κυκλάδες γνωστή ως Πρωτοκυκλαδική περίοδος εκτείνεται από το 3200 περίπου ως το 2000π.Χ και έχουν αναγνωριστεί 3 μικρότερες περίοδοι με βάση την οικιστική εξέλιξη και τις τεχνικές κατακτήσεις,
-η Πρωτοκυκλαδική Ι {3200-2800π.Χ}
-η Πρωτοκυκλαδική ΙΙ {2800-2300π.Χ}
-η Πρωτοκυκλαδική ΙΙΙ {2300-2000π.Χ}

Η διάκριση των φάσεων σε κάθε περίοδο του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού έχει γίνει με βάση την τυπολογική εξέλιξη των διαφόρων κατηγοριών ευρημάτων και καθεμιά από τις φάσεις αυτές, φέρει συμβατικά το όνομα της θέσης, όπου αναγνωρίστηκαν για πρώτη φορά τα χαρ/ά γνωρίσματα της ή όπου βρέθηκε η πλειονότητα των ευρημάτων που ανήκουν σε αυτή. Έτσι, η Πρωτοκυκλαδική Ι περίοδος αφορά τον πολιτισμό «Γκρόττας-Πηλού», η Πρωτοκυκλαδική ΙΙ είναι γνωστή ως πολιτισμός «Κέρου-Σύρου» και η Πρωτοκυκλαδική ΙΙΙ είναι γνωστή με το όνομα «Φυλακωπή Πόλης Ι»Η διάκριση αυτή γίνεται για να τονιστεί ο ενιαίος χαρ/ας και η αδιάσπαστη συνέχεια του πολιτισμού των Κυκλάδων και δεν αφορά διαφορετικούς πολιτισμούς.
Το 2000π.Χ αρχίζει η Μέση εποχή του χαλκού, γνωστή στις Κυκλάδες ως «Μεσοκυκλαδική εποχή» ή «Φυλακωπή-Πόλις ΙΙ»
Η ύστερη εποχή του χαλκού στις Κυκλάδες αρχίζει κατά την περίοδο 1700-1600π.Χ και η κυριότερη εκδήλωση αυτής είναι ο Θηραϊκός πολιτισμός.
Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τα νησιά του κεντρικού Αιγαίου «Κυκλάδες» γιατί τα φαντάζονταν σκόρπια σε κύκλο γύρω από το ξακουστό νησί και ιερό του Απόλλωνα, τη Δήλο.
Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ενδείξεις, κατά την 3η χιλιετία π.Χ στις Κυκλάδες υπήρχαν καλά οργανωμένες και σχετικά πολυπληθείς κοινότητες με ανεπτυγμένες μεταξύ τους τη θαλάσσια επικοινωνία και το εμπόριο. Στη διάρκεια αυτής της χιλιετίας, η μεταλλοτεχνία αποκτούσε ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για τη ζωή των ανθρώπων, παράλληλα με την κεραμική και πιθανώς τη ξυλουργική ή την υφαντική που δεν αφήνουν βιώσιμα υλικά κατάλοιπα. Η κυριότερη μορφή τέχνης του Κυκλαδικού πολιτισμού που γνωρίζουμε είναι η μαρμαρογλυπτική. Λευκό μάρμαρο καλής ποιότητας βρίσκεται σε αφθονία στις Κυκλάδες, και η ύπαρξη του φαίνεται ότι ενθάρρυνε την ευρεία χρήση του για την κατασκευή αντικειμένων και εργαλείων πρακτικής ή συμβολικής χρήσης. Ανάμεσα τους, τα Κυκλαδικά ειδώλια, είναι σίγουρα το πιο χαρ/κό δημιούργημα του Κυκλαδικού πολιτισμού, λόγω του μεγάλου αριθμού τους, της ποικιλίας στην τυπολογία τους και της σημασίας που είχαν για τους κατόχους τους.
Τα μαρμάρινα ΠΚ ειδώλια διακρίνονται σε 3 μεγάλες ομάδες: τα σχηματοποιημένα, τα βιολόσχημα και τα ανθρωπόμορφα. Στην πλειονότητα τους, τα Κυκλαδικά ειδώλια, αναπαριστούν γυναίκες, γυμνές, με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος. Τα ανδρικά ειδώλια είναι εξαιρετικά σπάνια στην Κυκλαδική τέχνη
{για αυτό και το ανδρικό ειδώλιο-ο εγείρων πρόποσιν, αποτελεί σημαντικό έκθεμα}. Η αριθμητική υπεροχή των γυναικείων ειδωλίων ως προς τα ανδρικά οδήγησε στην υπόθεση ότι τα πρώτα αποτελούν απεικονίσεις της Μητέρας Θεάς ή Θεά της γονιμότητας και ενδείξεις μητριαρχικής θρησκείας, όμως δεν μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα αυτό, αν δεν λάβουμε υπ’ όψη το χρόνο και τον τόπο ανεύρεσης τους και πριν τα εξετάσουμε. Επίσης, υπάρχουν ειδώλια απροσδιορίστου φύλου.
Όλα τα Π.Κ ειδώλια, όπως είπαμε, είναι γυμνά, με λίγες εξαιρέσεις και το μέγεθος ποικίλλει από ελάχιστα εκατοστά μέχρι φυσικών περίπου διαστάσεων. Όλα είναι δισδιάστατα και μόνο κατά τα τέλη της Π.Κ περιόδου δημιουργούνται τα τρισδιάστατα[αρπιστής-αυλητής].
Στην παλαιότερη περίοδο του Κυκλαδικού πολιτισμού, την Πρωτοκυκλαδική Ι, ανήκουν τα ¨σχηματικά¨ ειδώλια διαφόρων τύπων. Το σχήμα της ανθρώπινης μορφής δηλώνεται χωρίς τρίτη διάσταση, με τον κορμό επίπεδο και εγκοπές στις μακρές πλευρές για τον διαφορισμό του σώματος. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα ¨βιολόσχημα¨ που αποδίδουν την ανθρώπινη σαν βιολί. Στην ίδια περίοδο ανήκουν τα ¨φυσιοκρατικά¨ ειδώλια τύπου ¨Πλαστήρα¨ από τη ομώνυμη θέση της Πάρου. Τα ειδώλια αυτά είναι ακόμη μικρού μεγέθους, με ωοειδές κεφάλι και ανάγλυφη απόδοση των αυτιών και της μύτης. Ίχνη χρώματος δηλώνουν ότι τα μάτια ήταν ζωγραφισμένα και μερικές φορές ένθετα από μελανή πέτρα. Οι βραχίονες είναι λυγισμένοι στους αγκώνες με τις παλάμες τοποθετημένες αντικριστά κάτω από το στήθος. Τα σκέλη διαχωρισμένα αποδίδονται με πλαστικότητα και τα πέλματα επίπεδα. Στο τέλος της ίδιας περιόδου ανήκουν τα ειδώλια τύπου ¨Λούρου¨ από το τοπωνύμιο στη Νάξο. Και πάλι τα σκέλη δηλώνονται χωριστά, αλλά τώρα δεν υπάρχει καμιά παράξενη λεπτομέρεια. Δεν υπάρχουν χέρια, το κεφάλι δηλώνεται χωριστά πάνω στο λαιμό, χωρίς χαρ/ά προσώπου, ακόμη και χωρίς μύτη, ώστε η όλη σύνθεση μοιάζει μάλλον συγκεχυμένη και κενή. Επίσης, είναι συχνή η παρουσία ανδρικών ειδωλίων με εξαρτήματα όπως η ζώνη και ο πίλος. Αυτές οι 3 μορφές, η σχηματική, του τύπου Πλαστήρα και του τύπου Λούρου συμπληρώνουν το θεματολόγιο της πολιτιστικής ενότητας Γκρόττας-Πήλου και δεν ξεπερνούν σε ύψος τα 30 εκ.
Η μαρμαρογλυπτική γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ. Νέος τύπος ειδωλίου, γνωστού στην αρχαιολογική ορολογία ως ¨κανονικού¨, διαμορφώνεται με χαρ/ά που διατηρήθηκαν σταθερά σε όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η αυστηρή εφαρμογή των κανονικών¨ ειδωλίων δεν εμπόδισε τη δημιουργία παραλλαγών. Η αρχαιότερη είναι γνωστή ως παραλλαγή ¨Καψάλων¨ από το τοπωνύμιο στην Αμοργό.{στενή ανάμεσα στους ώμους+τους πήχεις. Όλα τα μέρη του σώματος διαθέτουν στρογγυλό πλάσιμο, το κεφάλι είναι κυρτό+με περίγραμμα ευκρινώς στρογγυλεμένο. Τα στήθη είναι διαμορφωμένα, συχνά με εμφάνιση τετραγωνική+βρίσκονται κοντά στους βραχίονες. Οι ώμοι δεν είναι γωνιώδεις+είναι λίγο πιο φαρδείς από ότι τα ισχία, οι μηροί δεν παρουσιάζουν διόγκωση. Τα γόνατα παρουσιάζουν έντονη κάμψη+τα σκέλη συχνά διαχωρίζονται λίγο πιο κάτω από τα γόνατα+είναι στρογγυλεμένα. Τα άκρα των ποδιών είναι σαφή, ελαφρά τοξωτοί+συχνά με επίπεδα πέλματα. Συνήθως τα ειδώλια αυτά είναι μέτριου μεγέθους, περίπου 15-25 εκ. σε ύψος}. Ακολουθεί η παραλλαγή ¨Σπεδού¨από το τοπωνύμιο στη Νάξο. Περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα γνωστά ειδώλια. Το ύψος τους κυμαίνεται από λίγα εκατοστά έως το φυσικό μέγεθος.{στρογγυλεμένη μορφή+μοιάζει με την παραλλαγή Καψάλων. Το κεφάλι σε κατατομή είναι αρκετά παχύ, με κατακόρυφη επιφάνεια στο μέτωπο, το πρόσωπο είναι κυρτό+το σαγόνι στρογγυλεμένο. Η μέση, συνήθως, αποδίδεται με σαφήνεια και είναι στενότερη από τους μηρούς. Δεν διαθέτει πολλές χαράξεις}. Μεταγενέστερες θεωρούνται οι παραλλαγές των ¨Δωκαθισμάτων¨Αμοργού{τα ειδώλια αυτά είναι ραδινά, γωνιώδη και κομψά. Η επιφάνεια του ειδωλίου είναι επίπεδη, ώστε οι λεπτομέρειες δηλώνονται με χάραξη. Το κεφάλι είναι συχνά τριγωνικό+τα σκέλη δηλώνονται με απλή γραμμή που τα διατρέχει} και της ¨Χαλανδριανής¨Σύρου.{το στέρνο είναι σχεδόν τετράγωνο, οι πήχεις αυστηρά οριζόντια στη μέση, οι βραχίονες κάθετοι+οι ώμοι σχηματίζουν ορθή γωνία προχωρώντας οριζόντια προς το λαιμό. Αυτός είναι κυλινδρικός+το κεφάλι ένα κεκλιμένο τρίγωνο. Τα σκέλη είναι κοντά δίνοντας, επίσης, τετράγωνη εντύπωση.} Τέλος, η παραλλαγή ¨Κουμάσας¨Κρήτης αντιπροσωπεύει μία τοπική παραγωγή για να καλύψει τις ανάγκες της Πρωτομινωικής κοινωνίας σε κυκλαδικά ειδώλια.{τα ειδώλια αυτά είναι πολύ μικρά σε ύψος, πλατιά στους ώμους+στενά στα πόδια, Σε κατατομή είναι υπερβολικά λεπτά+πολύ επίπεδα+το κεφάλι συνήθως χωρίζεται από τον κορμό με μακρύ λαιμό}. Τα καθιστά ειδώλια βρίσκονται πολύ κοντά στην παραλλαγή Σπεδού. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις μορφές αυτές έχουν οι μουσικοί+ η μικρή καθιστή μορφή που κρατάει ποτήρι. Αυτά τα ειδικά παραλλαγμένα ειδώλια είναι τα πιο ελεύθερα+πιο ζωηρά δείγματα της Πρωτοκυκλαδικής γλυπτικής.
Στο τέλος αυτής της φάσης περιορίζεται η θεματολογία των ανδρικών απεικονίσεων και εμφανίζονται κυρίως όρθιες μορφές. Ταυτόχρονα, καθιερώνεται ο τύπος της οπλισμένης μορφής, ¨κυνηγού¨ ή ¨πολεμιστή¨, ενώ τα ανατομικά γνωρίσματα του φύλου έχουν δευτερεύουσα σημασία. Επιλέγεται η συμβολική προβολή ασχολιών της καθημερινής ζωής και απεικονίζονται μορφές υπό τις διαφορετικές ιδιότητες τους, την κοινωνική θέση στα επαγγέλματα. Ο τύπος του μουσικού προφανώς παραπέμπει σε συλλογικές εκδηλώσεις, όπως γιορτές ή συνάξεις και κάποτε οι μορφές αποτελούν μέρος μεγαλύτερων συνθέσεων, που ίσως παριστάνουν θρησκευτικές γιορτές ή τελετουργικά. Η ανάπτυξη της εξειδίκευσης περιορίζει την εναλλαγή της θέσης των ατόμων μέσα στην κοινότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι η πολυτυπία των ανδρικών ειδωλίων παρουσιάζεται κυρίως στις αρχές της ΠΚ ΙΙ, δηλ., σε μια εποχή ευημερίας, η οποία δημιουργεί αυτοπεποίθηση στα μέλη της κοινότητας και μετατοπίζει το ενδιαφέρον από την ομάδα στο άτομο. Η πλημμελής απόδοση των ανατομικών γνωρισμάτων του φύλου σε πολλές «μορφές επαγγελμάτων» υπαινίσσεται ότι οι εικονιζόμενες δραστηριότητες συνδέονται τόσο στενά με τους άνδρες, ώστε να μη θεωρείται απαραίτητη η έμφαση στο φύλο των εν λόγω μορφών. Η τυποποιημένη απεικόνιση της γυναικείας μορφής ίσως υπονοεί μια αρχέτυπη εικόνα της θηλυκότητας. Η γενικευτική συμβολική αποτύπωση του γυναικείου φύλου αποκαλύπτει πνεύμα καθολικότητας και συλλογικότητας. Μέσω του διαφορετικού συμβολισμού της γυναικείας και της ανδρικής μορφής, συνυπάρχουν το καθολικό με το μερικό, το ατομικό με το συλλογικό, το αρχετυπικό με το χρονικά καθορισμένο, το φυσικό με το πολιτισμικό. Η περιορισμένη παρουσία ανδρικής μορφής σε σχέση με τη γυναικεία είναι ένα φαινόμενο που χρειάζεται περαιτέρω μελέτη. Η προβολή του γυναικείου στοιχείου δεν αντανακλά εξουσία. Ωστόσο, αν οι προϊστορικές μητριστικές θρησκείες απηχούν αντίστοιχες κοινωνικές δομές, τότε οι τελετουργικοί μηχανισμοί, στους οποίους εντάσσεται η απεικόνιση της γυναικείας μορφής, πρέπει να συμπύκνωναν συμβολικά τη συλλογική εμπειρία. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες δεν λειτουργούσαν ως φορείς εξουσίας, αλλά ως εστίες του συμβολικού υποβάθρου της κοινωνικής ζωής.
Στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙΙ, 3 ειδώλια από το χώρο της Φυλακωπής στη Μήλο υποδηλώνουν ότι σχηματικά ειδώλια κατασκευάζονταν εκεί, όταν την πολιτιστική ενότητα Κέρου-Σύρου είχε διαδεχτεί η πολιτική ενότητα Φυλακωπής Ι.

Πηγή Από το Βιβλίο: Colin Renfrew, To Κυκλαδικό Πνεύμα, Νέα Υόρκη, 1991

My favorite paintings etc.

My favorite paintings etc.
Η Άνοιξη, περ.1478, Ουφίτσι, Φλωρεντία, Μποτιτσέλι.

Η Αφροδίτη και ο Άρης, 1485, Λονδίνο, Μποτιτσέλι

Η Γαλατού, 1660, Ρέικσμουζέουμ Άμστερνταμ, Vermeer

Μεταννοούσα Μαγδαληνή{με κερί που καπνίζει},1635-7,Λος Άντζελες,George de la Tour

Pietà, 1499,Βασιλική Αγίου Πέτρου, Βατικανό,Michelangelo